Sommige vragen hebben geen antwoord. Niet omdat ze te moeilijk zijn. Niet omdat we er nog niet genoeg over nagedacht hebben. Maar omdat een antwoord simpelweg niet past bij de aard van de vraag.
Toch wordt ons vaak geleerd dat er wel een juist antwoord is. Op school, in het onderwijsbeleid, in zelfhulpboeken vol zekerheid. De wereld lijkt een kwestie van oorzaak en gevolg, van logische structuren en correcties. Alsof alles uiteindelijk te reduceren is tot een conclusie, een definitief begrip. Maar de wereld werkt niet zo.
De wereld is levendig, voortdurend in beweging, complexer dan we ooit kunnen overzien. Ze is geen optelsom van losse feiten die je in een boek kunt vangen. Geen rekensom met een uitkomst. Het is een dynamisch, veranderlijk weefsel van betekenissen, relaties en perspectieven.
Neem een vraag als: Wat is een goed leven? Is dat succes? Rust? Verbinding? Vrijheid? En wiens perspectief bepaalt dat? Het antwoord verandert afhankelijk van wie je bent, waar je bent en in welke fase van je leven je je bevindt.
Goede vragen openen iets. Ze laten je zien dat er geen eindpunt is, alleen een voortdurende ontvouwing. Een levend gesprek met de werkelijkheid.
Maar in het onderwijs zoeken we naar toetsbare antwoorden. Naar kaders en rubrieken, naar leerdoelen en meetbare uitkomsten.
Daarom krijg je op school de vraag: Wat bedoelde de schrijver hier? En niet: Wat roept deze zin in jou op?
Daarom leren we: Wat is de juiste interpretatie van dit gedicht?
En niet: Wat ervaar je als je dit leest?
Daarom wordt geschiedenis gepresenteerd als een reeks feiten. Niet als een veelstemmig verhaal, waarin perspectief en machtsverhoudingen bepalen hoe iets herinnerd wordt.
Maar als we echt iets willen leren, als we echt iets willen begrijpen, dan moeten we de controle over ‘het juiste antwoord’ loslaten.
Dat is niet vrijblijvend. Het is niet ‘alles is relatief’ of ‘maak er maar wat van’. Het vraagt juist om een diepe betrokkenheid.
Het vraagt om de warme bereidheid om in onzekerheid te blijven. Om niet te grijpen naar een conclusie, maar om te verdragen dat sommige vragen open blijven. Dat sommige dingen te groot, te vloeibaar, te levend zijn om te vangen in een definitief antwoord.
Dus wat als we dat in het onderwijs ook zouden doen? Wat als een vraag niet iets is wat je moet ‘beantwoorden’, maar iets waar je bij mag blijven? Wat als de waarde van een vraag niet in de oplossing zit, maar in wat het met je doet?
Wat als een les geen voorbereiding is op een toets, maar een uitnodiging om de wereld te ervaren als een open vraag?
Voor mij zouden dat in ieder geval de mooiste lessen zijn 🙏🏻🥰
