Ze kijkt ons aan, de cursusleidster. Haar blik dwaalt over ons vieren terwijl haar rechterhand haar sjaal over haar schouder weer goed schikt. “Jullie zijn bijzonder” zegt ze. “Zo moedig. Zo weinig mensen die dit durven doen…”
Ik hoor haar. Maar wat er volgt ben ik kwijt. Mijn gedachten gaan er met me vandoor. ‘Hoezo is dit moedig?’ hoor ik mezelf vragen. Oké, het toneel is misschien niet de plek waar iedereen van nature graag rondhangt, zelfs niet als het simpelweg gewoon een leeg klaslokaal is. Maar ik heb duizenden mensen die me volgen online. Coaches, therapeuten, trainers… allemaal mensen die bezig zijn met zelfontwikkeling. Stappen zetten voorbij hetgeen je tegenhoudt. Hoezo zijn wij dan moedig?
Iedereen wil toch zichzelf liever ontmoeten dan continue tegenkomen? En hoe fijn is het dat te doen in een vrije, open, speelse setting dan in een afgesloten kamertje bij een coach die ervan overtuigt is dat ze jou een stukje ‘gelukkiger kan maken’? Mijn hoofd had het er maar zwaar mee, met deze uitspraak. Gedurende de dag gingen we aan de slag. Had ik lol, ontdekte ik mijn gedachten, waar ik meestal om kon lachen maar soms ook niet. Dan pakte ik het thema op en speelde het uit. Soms direct, soms in een scene erna. En ik voelde ineens – door haar opmerking – hoe moedig het inderdaad was wat we deden.
We spelen op het toneel immers met gevoelens en ervaringen. Zaken die we in het dagelijks leven leven verdoezelen onder standaard reacties en afweergedrag. Maar het zijn precies die zaken die op het toneel onze input vormen. Het vraagt zelfobservatie én lef om alles aan te gaan om ermee te kunnen spelen.
Maar is er is meer. Want wat doe je – eenmaal de aandacht op jezelf gericht – met alle gedachten die voorbij komen? Met name met de ‘niet zo hele nette’? In het dagelijks leven willen we deze liever niet allemaal uiten. Voor je het weet zit je in de problemen immers. Maar in het theater vormen ze juist input voor een fantastische scene. Het is zelfs de bron van plezier waar improvisatie en theatersport op is gebouwd. Ik neem je mee naar een mogelijke scène:
Er is een dertig jaar getrouwd koppel dat lekker zit te ontbijten. Ze hebben een simpele conversatie in de zin van ‘wil je ook een eitje schat?’ en ‘oh wat heerlijk dat het niet regent vandaag, kunnen we ook nog even naar buiten’. Onder dat spel echter is er een heel drama gaande. Zijn er gedachten als ‘wat een oud wijf is ze inmiddels eigenlijk ook’ en ‘jee… had ie z’n tanden niet kunnen poetsen? Zo met koffie in de ochtend heeft ie echt een meurbek’. Zie je het voor je? Dat dit op het toneel wordt uitgespeeld? Naast de twee spelers aan tafel er iemand achter hen staat die de innerlijke conversatie weergeeft? Hilarisch toch?!
Dit soort zaken gebeuren. Dat maakt het zo herkenbaar. Daarom mogen we er op het toneel om lachen. Ze komen immers in de werkelijkheid geregeld voor. Ook in jouw hoofd waarschijnlijk. En niet alleen over die ander. Soms júíst ook over jezelf. Hoe zou het zijn als je deze eens de ruimte ging geven? Ermee gaat spelen? Het er laat zijn? Op het toneel dan wel, waar alles kan en mag en je lekker speels kunt zijn.
Hoe zou het zijn wanneer je op het podium staande nu eens niet je zenuwen zou proberen te verdoezelen, maar een stap achteruit doet, en in een fictieve personage stapt die deze gevoelens verwoord? Dan kún je daarna amper terugkomen in jezelf zonder te voelen dat deze ‘stem’ ietwat achter je staat. Dit hele simpele voorbeeld geeft aan hoe simpel het is om je niet langer te vereenzelvigen met de gedachten of gevoelens die je voelt… áls je het maar aan durft te gaan.
En dat was wat ik die dag ging begrijpen. Ik speelde wat meer uit dan enkel mijn perfectionist. Oude delen van mezelf kwamen omhoog en kregen een stem. Ik ontworstelde me uit oude pijn en van conditioneringen. En terwijl ik al napuffend van een intens stuk neerzonk op mijn plek en ik van mijn trainster het compliment kreeg: ‘ik bewonder de gretigheid van jouw innerlijke speler’ begreep ik wat ze eerder die dag had bedoeld. Het ís moedig dit te doen. En ik vind niets héérlijkers dan dit. Mezelf vrijspelen. En dat gun ik jou ook!