We zaten op een terras, een beetje in de middagzon, net hongerig genoeg om enthousiast naar de menukaart uit te kijken. De serveerster glimlachte vriendelijk en legde de kaart voor ons neer. Een simpele handeling. Maar toen ik hem las, gebeurde er iets verrassends.

De gerechten stonden er natuurlijk op, de prijzen klopten, maar toen mijn tafelgenoot vroeg “Wat neem jij?” leek ik er maar niet uit te kunnen komen.

Terwijl ik de menukaart las, proefde ik het bijna. De romige soep, de knapperige salade, de lichte pasta… het was alsof de woorden de smaak al opriepen. Mijn mond maakte zich klaar voor wat komen ging.

Maar daarna was mijn blik gegaan naar het krijtbord wat de serveerster ons aangewezen had. Daar stonden ook de dagsoep en de dagmaaltijd op vermeld. Alleen… daar stond ook de salade op. En ergens voelde hij terwijl ik hem daar las … anders.

De beschrijving was hetzelfde, maar waar ik hem als fris en luchtig voorgesteld had voorgesteld toen ik de menukaart las… Leek hij nu knapperiger en steviger?

Dit begreep ik niet zo goed. Mijn herinneringen aan eerdere salades waren toch niet verandert? De omschrijving op het bord was hetzelfde. Wat had hier dan invloed gehad?

Ik besloot te spelen met wat ik op de menukaart zag en het in willekeurige volgorde te lezen. En verrek als het niet waar was maar de soep werd romiger nadat ik net ‘tiramisu’ of ‘lavacake’ had gelezen. De ‘lichte’ pasta was alleen licht omdat hij stond naast een ‘rijke, volle’ lasagne. Ik dacht tot die dag dat ik de gerechten afzonderlijk las, maar werd in werkelijkheid de betekenis gevormd door de context eromheen? Ik kon er niet goed wijs uit komen.

Jaren later werd me ineens duidelijk hoe dit nu zat. Dat was toen ik over de filosoof Derrida hoorde. Hij stelt dat taal nooit vastligt en dat betekenis verschuift.

“Woorden betekenen niet iets op zichzelf” zo zegt hij, maar ze krijgen betekenis in relatie tot andere woorden. Zodra je iets definieert, ben je al verstrikt in een netwerk van verschillen en verwijzingen.

En precies dát was wat er destijds gebeurde met de menukaart.

Je denkt dat je een gerecht ‘gewoon’ leest, maar ondertussen schuift de betekenis onder je ogen vandaan, afhankelijk van wat ernaast staat, wat je net gelezen hebt, en waar je aandacht naartoe gaat.

Betekenis vormt zich, verdwijnt, verschuift, verschijnt opnieuw. Soms in een gesprek, soms in een toevallige gedachte, en soms gewoon, op een terras, terwijl je nietsvermoedend een menukaart leest…