‘Een goed leider is als een vuurtoren: standvastig en onverzettelijk.’ Het beeld is krachtig. De leider als baken van licht, onverstoorbaar te midden van de storm, de rots in de branding waar anderen op kunnen vertrouwen. Maar wacht even.. leidt een vuurtoren eigenlijk wel?
Een vuurtoren staat stil. Hij verlicht, maar beweegt niet mee. Hij geeft een signaal af, maar begrijpt niet wie ernaar kijkt. De metafoor veronderstelt dat leiderschap draait om zichtbaarheid en standvastigheid, om een stabiele aanwezigheid waar anderen op kunnen navigeren.
Maar wat als leiderschap niet in ‘stilstand’ zit, maar in de kunst van het meebewegen? Leiderschap ontstaat in de relaties tussen mensen, in hoe een situatie zich ontwikkelt, in hoe collectieve intelligentie vorm krijgt.
Een vuurtoren als leider is blind voor wat er daadwerkelijk gebeurt. Hij zendt licht, maar kan niet luisteren. Hij waarschuwt, maar leert niets van de golven die tegen hem beuken. Zo’n leider loopt het risico om onbewogen te blijven in een dynamische wereld.
Daarom is leiderschap geen lichtbaken in de verte; het is aanwezig zijn in de storm, begrijpen hoe de stromingen veranderen, voelen wanneer koersaanpassing nodig is. Een vuurtoren mag dan stabiel zijn, maar een schip heeft iemand nodig die op het dek staat, de zee voelt en weet wanneer de koers moet wijzigen.
Geen geïsoleerde vuurtoren. Geen afstandelijk licht. Alleen een leider die weet dat navigeren een proces van voortdurende afstemming is. Niet iemand die stuurt op afstand of boven de situatie zweeft, maar meer is als het getij, constant in beweging, reagerend op de krachten om zich heen. Een leider die niet werkt met controle, maar door afstemming.
Zo’n leider is niet los van het systeem, maar ontstaat in wisselwerking met het geheel. Ze sturen niet van buitenaf, maar bewegen met en door de krachten die spelen. Het getij verandert het landschap, soms subtiel, soms met kracht, maar nooit vanuit een vaste positie. Het voelt, reageert, creëert nieuwe mogelijkheden in de beweging zelf.
Een leider is iemand die geen richting aangeeft, maar richting belichaamt. Geen statisch punt, maar een voortdurende uitnodiging tot beweging. Zodat het team exact kan doen wat op dat moment nodig is.
