“Let’s talk about sex, baby. Let’s talk about you and me. Let’s talk about all the good things and the bad things that may be..” Hoor jij Salt-n-Pepa nog zingen? Of zit je in gedachten de woorden nu zachtjes mee te lispelen? Dit nummer is uit eind jaren negentig, dezelfde tijd waarin Elaine Aron haar concept over hoogsensitiviteit wereldkundig maakte en haar eerste boeken uitbracht. Miljoenen mensen ter wereld herkenden zichzelf erin en wilden er met anderen over praten. Maar dat bleek nog niet zo gemakkelijk. We leven in een cultuur waarin we HSP vaak onbewust associëren met ‘te gevoelig’, ‘te moeilijk’ of ‘te emotioneel’. Voor velen is het dan snel duidelijk. Ze willen niet gezien worden als negatief en zwak! De mensen die er wel over praten, gebruiken vaak termen als chakra’s, edelstenen en magnetische inlegzolen. Zowel hun stelligheid als de nadruk op ‘hoogsensitiviteit als last’ wordt niet door iedereen gewaardeerd. Zowel in het klaslokaal, de GGZ-praktijk of het bedrijfsleven blijkt keer op keer dat we bijna makkelijker praten over seksualiteit dan over sensitiviteit. Maar wat ons betreft hoeft dat niet zo te blijven!
De waarheid is dat HSP’ers gewoon genieten van het leven, zij het soms op een andere manier. Ze zijn niet verlegen; ze nemen waar. Ze zijn niet de snelle beslissers, maar de denkers. Ze krijgen geen aandacht door lawaai, maar door hun prestaties. Met een temperament dat goed is voor ongeveer 15% van de bevolking, moeten we enkele mythen aanpakken en ontcijferen wat het betekent om ‘sensitief’ te zijn.
- Hoogsensitiviteit is een aangeboren persoonseigenschap.
Het is een eigenschap die bepaalt hoe we zaken in de wereld verwerken en de werkelijkheid waarnemen. We observeren sterk en kunnen zaken diep voelen, zodat we dingen opmerken die anderen wellicht over het hoofd zien. De warmte van de zon op je gezicht. De wind door je haren. De geur van versgemaaid gras en de melodie van ritselende boomblaadjes. De herinnering aan een ontmoeting of de tinteling van een kus op je huid. Het schrijnende gevoel van onrechtvaardigheid, machtsmisbruik of het lijden van anderen. Het intense gemis dat zo weinig anderen deze zaken beleven zoals jij dat doet…
- Hoogsensitiviteit heeft een evolutionair voordeel.
Hoogsensitiviteit zou allang uit onze genenpoel verdwenen zijn als het geen voordeel zou hebben voor de groep als geheel. Het is te zien als een evolutionaire strategie die inmiddels bij meer dan honderd diersoorten is vastgesteld. Het vormt een tegenwicht voor de strategie om dapper, snel en risicovol te handelen. Hoogsensitieve mensen en dieren geven er de voorkeur aan zorgvuldig te observeren voordat ze actie ondernemen. Als maatschappij heb je beide persoonlijkheidstypen nodig. De hoogsensitieve mens kan aspecten van de wereld en patronen opmerken die anderen over het hoofd zien en vernieuwende, creatieve oplossingen bedenken voor problemen.
- Hoogsensitiviteit is niet altijd makkelijk herkenbaar.
Niet iedereen die snel last heeft van externe prikkels is hoogsensitief, en zeker niet iedereen die snel emotioneel reageert of onzeker is. Hoogsensitieve mensen zijn wellicht eerder te herkennen aan onze verbeeldingskracht, dromen, creatieve oplossingen, het genieten van perfectie en diepgaande inzichten wanneer we ons niet gedwongen voelen om een waardevolle bijdrage te leveren.
- Hoogsensitiviteit is krachtig.
Sensitiviteit omvat het voelen en reageren op de wereld en de mensen om ons heen. In de westerse maatschappij waarin wij leven, wordt gevoeligheid onterecht geassocieerd met vrouwelijkheid, zwakte en minderwaardigheid. Maar omdat sensitiviteit een bepaalde zachtheid in zich heeft, betekent het niet dat het geen kracht kan zijn. Veel dingen in het leven zijn zacht vanwege – en niet ondanks – de kracht die ze vertegenwoordigen. Zoals dieren een winterslaap doen om het barre weer en gebrek aan voedsel het hoofd te bieden zonder te lijden; zoals de baarmoederhals van een vrouw aan het einde van de zwangerschap verzacht om ruimte te maken voor de overgang naar nieuw leven; zoals onze ademhaling die ons keer op keer in leven houdt; zoals onze ogen, wanneer we met genegenheid en verbinding naar onze kinderen of geliefden kijken. Het is op deze momenten dat we verzachten. Waar vernieuwing, verandering en verbinding centraal staan. Het is daar waar hoogsensitieve mensen hun authenticiteit kunnen tonen, juist in een wereld die zo vol is van trots en ego.
- Hoogsensitief is hoe jij de wereld waarneemt en ervaart… het definieert jou niet.
Wat ons verbindt, zijn verschillende vormen van gevoeligheid, zoals Elaine Aron ze beschrijft. Hoogsensitieve mensen hebben bepaalde vormen van gevoeligheid van nature, terwijl anderen meer bewuste inspanning moeten leveren om ze te ontwikkelen, zoals sociale gevoeligheid waarmee we de betrouwbaarheid van anderen beoordelen. Omgevingsgevoeligheid waarmee we observeren en ons gedrag aanpassen in reactie op veranderingen in onze omgeving. Innovatie en sociaal leren, waarbij we zowel zelf nadenken over een situatie en nieuwe, creatieve oplossingen bedenken, als deze ideeën opmerken en accepteren van anderen. We hebben een groot vermogen om te leren (door observeren en opmerken van de wereld) en omdat we subtiele verschillen opmerken in wat optimaal is kiezen we het liefst alleen het beste. We reageren soms reactief (wanneer we snel of sterk opschrikken op geluiden, geuren of andere zaken) of proactief (waarbij we letten op subtiele tekens en denken ‘dat het wel weer zal gebeuren’). We reageren sterker op zaken rondom onze partners en herkennen onze onderbuikgevoelens (viscerale reacties) ongeacht of deze altijd de waarheid vertellen, maar we nemen ze wel mee als bron voor onze waarneming en reflectie alvorens te handelen. En toch… ondanks dit alles zijn we allemaal verschillend. We hebben simpelweg allemaal onze eigen unieke passies, persoonlijke keuzes en individuele smaak. Er zijn introverte en extraverte HSP’ers. Altruïstische en meer uitgekookte types. Zorgvuldige en rommelkonten. We zijn allemaal uniek!
