We leven in een wereld die zwaar drukt op onze schouders. Een wereld waarin alles meetbaar en efficiënt moet zijn. Waar prestaties belangrijker zijn dan welzijn. Het utilistische en neoliberale denken heeft zich in onze systemen genesteld. In de zorg betekent dit werkdruk en bureaucratie, waar mensen als ‘casussen’ behandeld worden in plaats van als unieke wezens. In het onderwijs leidt het tot standaardisering, waar kinderen worden beoordeeld op toetsresultaten in plaats van op creativiteit, groei of eigenheid. In de arbeidsmarkt betekent het flexibilisering en prestatiedruk, waar burn-outs een ‘normaal risico’ zijn en je waarde afhangt van je productiviteit.
Dit alles veroorzaakt pijn. Niet alleen lichamelijke uitputting of mentale vermoeidheid, maar een dieper soort lijden: een gevoel van vervreemding, van niet meer weten wat je zelf nodig hebt, omdat je zo gewend bent geraakt je aan te passen aan de verwachtingen. Ons lichaam geeft daarom signalen. Het verkrampt, het protesteert, het fluistert je soms zelfs luid toe: dit klopt niet. Maar je negeert het. Want je hebt geleerd dat rust nemen luiheid is, je emoties uiten zwak is, je verlangens en grenzen ondergeschikt zijn aan de behoeften van het systeem.
Je eigen sh*t aankijken
Veel coaches en trainers leren je daarom om terug te gaan naar je opvoeding, naar je systeem van herkomst. Omdat als je begrijpt hoe anderen je dit vertelden te doen met de beste bedoelingen je wellicht hun angst en pijn kunt begrijpen. Er kan vergeven worden. Er kan begrepen worden waar de goede raad vandaan kwam. En je kunt erboven gaan staan, zodat je vanaf nu niet klakkeloos hoeft te volgen wat je gezegd was maar het goede voor jezelf kunt doen.
Het lastige is dat in het overgrote deel van de gevallen het niet (alleen) je ouders waren die dit deden. Niet de lastige situatie waarin een voorouder zat. Wat jij mee hebt gekregen als waarheid, als belerende boodschap, als ‘zo hoort het toch’, dat zit in onze cultuur, in onze gewoonten, in alle ‘zo doen wij dat hier’. Het is onmogelijk om van alle dingen waarin je niet je innerlijke wijsheid volgt na te gaan hoe het toch komt en ooit is ontstaan. En dat hoeft ook niet.
Als je eenmaal ziet hoe onschuldig het systeem werkt waarmee je dingen bent gaan geloven kun je in één klap gaan zien dat alles wat je tegenhoudt om te luisteren naar je innerlijke stem is vaak niet meer dan een gedachte. Een ingesleten overtuiging, ingeprent door een wereld die je vraagt jezelf klein te maken, aan te passen, in de pas te lopen. Wanneer je de kracht van je denken herkent, opent zich een nieuwe ruimte. Een ruimte waar je kunt luisteren naar jezelf. Waar je kunt voelen wat goed is voor jou.
De ander helpen
Want wie eenmaal ziet hoe krachtig ons denken werkt, gaat ook anders om met anderen. Je herkent het lijden van de ander niet meer als een probleem dat gecorrigeerd moet worden, maar als een ervaring die gevormd wordt door hun gedachten. In plaats van hen te overtuigen dat ze ‘echt wel oké zijn’ of dat ze ‘gewoon hun intuïtie moeten volgen’, bied je hen iets diepers: het inzicht dat hun gedachten de bril vormen waardoor ze de wereld en zichzelf ervaren. Vanuit dit inzicht help je hen om onderscheid te maken tussen twee cruciale vragen: De vraag Wat ligt buiten mijn macht en mag ik leren accepteren? Versus Waar kan ik wél invloed op uitoefenen en mag ik in actie komen?
Het is een subtiel, maar wezenlijk verschil. Door helder te zien hoe denken en emoties verbonden zijn, kunnen zij de kracht terugvinden om niet langer automatisch te handelen vanuit oude overtuigingen. Je helpt hen om de gedachten te herkennen — en te negeren — die ingeprent zijn door een wereld die ons leert dat uitputting normaal is, dat opoffering een deugd is, en dat stress van buitenaf komt en onvermijdelijk is.
Dit inzicht opent een deur naar vrijheid. Maar daarmee zijn we er nog niet. Wat als er mensen zijn die profiteren van een systeem dat hen op de kant houdt terwijl anderen verdrinken? Dan is het niet genoeg om alleen maar te helpen waar je kunt. Dan mag je je ook verzetten. Opstaan tegen onrecht. Je stem verheffen. Het systeem bevragen en ontmantelen.
De wereld vraagt om betrokkenheid
Het lijkt makkelijk om weg te kijken. “Waarom zou je je nog bemoeien met hoe de wereld gaat als je jezelf er gevoelsmatig niet druk over hoeft te maken?” Alles wat we voelen, zo wordt gezegd, is immers slechts een reflectie van ons denken. En als we ons denken tot rust brengen, verdwijnen onze zorgen vanzelf.
Dit klinkt misschien als een weg naar innerlijke vrede, maar het doet iets gevaarlijks: het kan leiden tot apathie, tot een wereld waarin we onze ogen sluiten voor het lijden van anderen — omdat we denken dat dit lijden slechts een beleving is, niet iets werkelijks. Het kan ons verleiden om onrecht te negeren, omdat we geloven dat ‘de ander’ simpelweg een ander denken nodig heeft. Maar daar schuilt een morele leegte in.
Verbondenheid vraagt dat je het ongemak niet vermijdt, maar het durft te voelen en ernaar te handelen. Dat je opstaat wanneer je onrecht ziet. Dat je niet enkel het denken van anderen ziet, maar ook hun menselijkheid.
Armoede, geweld, uitsluiting, machtsmisbruik en ecologische verwoesting zijn geen illusies die we kunnen wegdenken. Dan is luisteren naar jezelf niet genoeg; dan vraagt het leven dat we luisteren naar elkaar. De wereld vraagt om méér dan alleen kalmte van geest; ze vraagt om verantwoordelijkheid. Om het lef om niet weg te kijken. Om het bewustzijn dat jouw innerlijke staat niet losstaat van het grotere geheel. Een rustige geest is een geschenk, maar het wordt pas wijsheid als het leidt tot compassie en actie.
Het is aan ons een cultuur te creëren waarin het niet alleen oké is om te luisteren naar jezelf, maar waar het ook de norm wordt om te handelen vanuit zorg, respect en menselijkheid. Dit vraagt om een voortdurende alertheid — om te blijven zien waar acceptatie wijs is en waar opstand nodig is. Want het lijden van de ander is niet altijd een kwestie van gedachten alleen. Soms is het ingebed in een systeem dat aanpassing eist en authenticiteit onderdrukt.
Soms is mededogen niet genoeg
Je bemoeienis met de wereld is een teken van betrokkenheid, van liefde voor het leven. Het is de moed om te zeggen: “Dit raakt mij. Dit gaat ons allemaal aan.” Je bemoeienis doet ertoe omdat verandering nooit alleen van binnenuit komt, maar in de dynamiek tussen binnen en buiten. Tussen denken en doen. Tussen bewustzijn en actie.
De wereld heeft jouw geestelijke helderheid nodig én je daden. Je medemenselijkheid. Je bereidheid om de verbinding niet alleen te voelen, maar te leven. Om je uit te spreken. Om te helpen. Om te spelen, om te helen, om te bouwen aan een wereld waarin iedereen kan ademen.
Dat is geen strijd uit woede of haat, maar uit liefde en verbondenheid. Voor jezelf, voor anderen, voor een wereld waarin iedereen de ruimte heeft om te ademen, te leven, en te luisteren naar wat goed is. Niet omdat het systeem het dicteert, maar omdat het leven het zelf fluistert.
Luister, voel, handel, en bemoei je ermee.
Niet vanuit paniek. Niet vanuit dwang. Maar vanuit een diep besef: we zijn verbonden. En juist daarom maakt het uit wat je doet. Jouw bemoeienis is een daad van liefde, niet van angst. En liefde — echte liefde — laat de wereld nooit aan haar lot over.
