Leren is niet iets wat je doet, het is wat er gebeurt wanneer je je ergens mee bezighoudt. Wanneer iets interessant is, iets raakt, schuurt, lonkt, roept of uit elkaar valt.
Veranderen klinkt grootser, alsof het een project is met tussenstappen en doelen. Maar in werkelijkheid is veranderen niet anders dan leren. En leren is niet anders dan veranderen. Ze zijn elkaars danspartner, elkaars spiegel, elkaars naam in een andere tongval.
Kijk naar de klimop. Die groeit niet zomaar omhoog. Ze tast, voelt, slingert zich langs wat stevig genoeg is om haar te dragen. Ze leert de muur kennen met haar ranken. En in dat leren verandert ze van een los stekje in een netwerk van groen vertrouwen. Geen plan. Geen project. Alleen relatie, beweging, aanpassing.
Of denk aan de hond die leert wanneer hij welkom is in de kamer en wanneer niet. Zijn leren is een verschuiving in gedrag, maar ook in hoe hij zich voelt in de ruimte. Zijn staart beweegt anders. Zijn adem is rustiger. Hij verandert, niet om te worden wie hij niet was, maar om samen te vallen met wat er nu van hem gevraagd wordt. Niet vanuit dwang, maar vanuit contact.
Wij mensen zijn niet anders. Al doen we soms alsof leren iets is dat je ‘krijgt’ van een ander, alsof het losstaat van het leven zelf. Maar elke keer dat je anders kijkt, anders reageert, anders voelt, dan leer je. En die verandering gebeurt niet alleen in je hoofd. Je spieren onthouden, je stem verandert van toon, je keuzes verschuiven. Je bent iemand anders geworden. Niet omdat je dat gepland had, maar omdat het leven zich aandiende, en jij meebewoog. Je wordt als het ware telkens opnieuw geboren. Krijgt steeds een nieuwe identiteit.
In organisaties noemen we dat dan ‘veranderingstrajecten’ of ‘transities’, maar ook daar is leren de eigenlijke beweging. Als een team ontdekt dat luisteren meer oplevert dan overtuigen. Als een school merkt dat regels minder doen dan relaties. Als een zorginstelling voelt dat protocol niet hetzelfde is als zorg. Dan is dat leren. En meteen ook veranderen. Het één kan niet zonder het ander. Want zodra er echt iets geleerd is (niet cognitief, maar van binnenuit) is de organisatie niet meer dezelfde als daarvoor.
En het mooie is: dit gebeurt aldoor. Zoals bomen zich buigen naar het licht, zoals mierenkolonies nieuwe paden vormen na een overstroming, zoals kinderen vallen en opstaan en weer doorgaan .
Leren is een vorm van leven. Een vorm van vertrouwen. Van meebewegen zonder te breken.
Dus als je je afvraagt of verandering mogelijk is, kijk dan naar een litteken op je huid. Een nieuwe gewoonte die ooit vreemd voelde. Een gesprek waarin je anders durfde te spreken. Je bent al veranderd. Omdat je al geleerd hebt. En je zult het weer doen. Omdat je leeft.
Leven doet niets liever dan leren.
En leren doet niets liever dan veranderen.
Dus laat het maar komen.
Wat er ook komt.
Je weet al hoe.
Leren en veranderen
