Herken jij ook dit soort gedachtenpatronen bij je klanten?
Slapeloze nachten,
een brein dat nooit ‘uit’ staat
Gevoeligheid voor afwijzing
dringt door de kiertjes van je bewustzijn
Afvragen bij elke tweet
of hij wel begrepen wordt,
Of je er geen mensen mee beledigd
En je er toch niet te veel ‘gedoe’ mee op de hals haalt
Het is vaak sorry zeggen,
je aanpassen en kleiner maken
Het is een gebrek aan zelfvertrouwen
en een overschot aan twijfel
Het is hypergevoelig zijn
voor alles en iedereen
voor een blik, een gebaar
en een verschuiving in stemgebruik
Het is te veel angst
het is te veel geven aan anderen
Het is pogen problemen op te lossen
die er nog niet eens zijn
Het is zwetende handen
een razend hart en dichtgeknepen keel
Het is niemand laten zien wat er
allemaal binnenin je gebeurd
Het zijn de vragen die je jezelf steeds stelt
het is je ongemakkelijk voelen
omdat je denkt dat alle ogen
op jou gericht zijn
Het is overcompenseren
en te hard je best doen
Het is streven naar perfectie
die nooit bereikt zal worden
Het is de stem in je hoofd
die je vertelt dat je altijd ‘anders’ zult zijn
Het is uitstellen en drentelen
omdat je de afgang niet aan durft te gaan…
Jij komt hen wellicht ook tegen…. het zijn je klanten, de kinderen in je praktijk of klas. De verhalen van de ouders die aangeven ‘dat ze de angst van hun kind zo herkennen’. En dus wil jij er graag iets aan doen. Wil je hen helpen. Je wilt hen uitnodigen hun gevoel te voelen en moediger te worden.
En wellicht zie je dan ineens iets raars gebeuren; juist degenen die hier het hardst tegenaan lopen willen helemaal niet weten dat ze moediger moeten worden. Dat vínden ze zichzelf namelijk al. Ze gáán namelijk moeilijke situaties wel degelijk aan! En ze willen niet horen dat ze meer moeten voelen, want ze voelen de hele dag door al zoveel! Ze willen juist rust in hun lijf en hoofd, vertrouwen in hun handelen en met name in de mensen om hen heen.
Het is belangrijk uit te leggen wat je precies bedoelt zodat ze verschillende zaken in dit proces bij zichzelf kunnen gaan herkennen. Denk hierbij aan de volgende zaken:
Stap 1. Het verschil tussen pseudo-gevoelens en gevoelens.
We leven in een wereld waarin we niet goed hebben geleerd om de taal van onze gevoelens goed te spreken. In plaats daarvan spreken velen van ons de taal van pseudo-gevoelens, wat eerder gedachten en evaluaties over een situatie zijn welke zich vermomd hebben als gevoelens. Enkele voorbeelden zijn: niet gehoord, niet gesteund, niet gewaardeerd, teleurgesteld, niet serieus genomen, onveilig, onbegrepen…
Ik geef hierbij vaak het voor veel mensen, herkenbare voorbeeld van twee kinderen die ‘gedoe’ hebben over een voetbal, waarbij het hoogsensitieve kind zich ineens kan gaan afvragen ‘waarom’ dit gebeuren met de bal is ontstaan. Het kan zich dan gaan afvragen: Waarom pak jij mijn bal? Heb ik iets gedaan? Vind je mij niet meer leuk? Met als gevolg: uit het lijf… in het hoofd. (Ken je dit voorbeeld niet, lees dan eerst heel even deze blog).
De sociale of zelfbewuste emoties die door ‘dieper doordenken over een situatie’ ontstaan zijn duidelijk verschillend van de basisemoties. En toch mogen je klanten terug naar juist die emoties om een situatie écht te doorvoelen en stil te staan bij het gevoel dat ‘eronder’ ligt. De basis waarmee al die cognitieve processen werden aangeslingerd zeg maar. Dáár mag de aandacht naar uitgaan. En dus is het zaak de pseudo-gevoelens te gaan ontmaskeren.
Op internet zijn vele lijsten te vinden met pseudogevoelens maar je kunt ze ook gemakkelijk zelf herkennen en ontmaskeren door het woordje ‘dat’. Bijvoorbeeld “ik heb het gevoel dat je mij niet erkend hebt”, “Ik heb het gevoel dat ze mij er niet bij willen hebben“.
Stap 2. De oorzaak van pseudo-gevoelens erkennen
Als mens hebben we allemaal een fundamentele behoefte om zich verbonden te voelen met anderen en erbij te horen (‘need to belong’). De metafoor die Leary en Baumeister (2000) hiervoor gebruiken is het beeld van een benzinemeter. Wanneer de benzine opraakt, is dat een signaal dat je actie moet ondernemen. Op dezelfde manier zijn sociale emoties, welke pseudo-gevoelens opwekken, een teken dat het tijd wordt om ‘bij te tanken’ in verbondenheid of erkenning.
Als je autorijdt met een volle tank benzine, dan kijk je niet steeds op de meter. Je bent gewoon lekker aan het rijden en je hoeft niet te weten hoeveel benzine je precies hebt. Rijd je daarentegen met weinig benzine, dan zit je steeds op de meter te kijken of je het nog wel redt, en je kijkt overal of er tankstations zijn. Zo werkt Rejection Sensitivity ook. Als je ooit gevoeld hebt dat je ‘anders’ was, niet goed genoeg of er niet bij hoorde dan is dat een teken van een probleem met het vertrouwen in de benzinetank.
Als je benzinetank leeg is ga je ook niet 1,5 uur met een vriendin bellen over hoe het is gekomen. Nee. Je gaat simpelweg naar een pomp, gooit je tank vol en vervolgt je weg. Je doet wat je moet doen en verspilt geen moeite. Dat is precies wat we mogen doen bij pseudo-gevoelens. Wanneer sociale emoties de kop opsteken en je voelt dat verbondenheid of erkenning in het spel is (evt. te controleren met het woordje ‘dat’, dan ga je er niet over praten … je gaat simpelweg jezelf verbondenheid of erkenning geven!
Dat betekent dat alles wat je oxytocine boost geschikt is. Een knuffel van een vriendin, een warme douche, kijken naar een (baby)foto van je kinderen, je ‘wow’-boek of schatkist vol complimenten erbij pakken en jezelf onderdompelen in ooit in je leven gegeven complimenten (bewaar je ze nog niet? Start daar dan vandaag nog mee!) Lees ook deze blog over het belang van aanraking.
Stap 3. Lastige situaties aangaan
Het laatste waar ik aandacht aan wil geven in het kader van deze gevoelens is dat ‘moedig zijn’ wellicht iets anders is dan je klanten verwachten. Zij denken wellicht dat het heel moedig is wanneer ze een gesprek aangaan met degene die de oorsprong was van hun ongemakkelijker gevoel.
‘Aangaan’ van situaties heeft enkel nut wanneer de ander op geen enkele manier verantwoordelijk wordt gehouden voor de oorzaak of de oplossing van het probleem. Je klanten mogen situaties waar pseudo-gevoelens in het spel zijn aangaan alsof al deze zaken niet spelen en zij zich volledig gewaardeerd en veilig voelen (ook al is dit nog niet het geval, door zich zo te gedragen kun je eerder reacties opwekken die dit gevoel wel in hen bevestigen).
Daarnaast kun je met hen werken aan het erkennen van de oorspronkelijke emotie én het ontrafelen van de bijbehorende behoefte. Door minimaal 5 ‘oplossingen’ te verzinnen met je klant om aan deze behoefte te voldoen (waarvan eentje die ze zichzelf kunnen geven én eentje die sterk out-of-the-box is) geef je hen ruimte en mogelijkheden zich weer goed te voelen. Ze kunnen dan nog altijd teruggaan naar degene die hen getriggerd heeft en daar de behoefte toelichten met gewenste oplossing.
Omdat ze er in stap 2 zelf al voor zorgden dat ze zich verbonden en gewaardeerd voelden (zelf benzine hadden getankt) én in stap 3 merkten dat ze niet afhankelijk zijn van de ander om de behoefte in te vullen (je bedenkt immers ook een oplossing om dit zelfstandig te doen) zal zo’n gesprek minder beladen en dus veel luchtiger verlopen. Een goed uitgangspunt om hun benzinetank wat groter te maken zodat ze meer vrijheid ervaren door het leven te zwerven op hun eigen manier. En dat gun jij jouw klanten toch ook?
Het is leren herkennen
wanneer dit proces meespeelt
en erkennen dat ‘waarom vragen’
nooit tot oplossingen leiden
Het is niet langer geloven
in wat je gedachten vertellen
Het is eindelijk jezelf geven
wat je altijd van die ander hebt verlangt
Het is compassievol zijn
voor alles in en aan jou
voor elk gebaar, elke keuze
en alles waar jij je nog voor schaamt
Het is zelfliefde,
tijd spenderen aan jezelf
En jezelf overladen met oplossingen
voor toekomstig moeilijke momenten
