Organisatiesensitiviteit. Een woord dat vaak blijft steken in beleidstaal, in competentieprofielen en zelfevaluatieformulieren. Alsof het zou gaan over het aanvoelen van politieke verhoudingen en het spreken van de juiste taal op het juiste moment. Maar die benadering maakt organisatiesensitiviteit vooral tot een vaardige aanpassingstruc.
Maar organisaties zijn geen spreadsheets. Ze zijn levende werelden-in-wording. Ze ademen cultuur, geschiedenis, overtuigingen, misverstanden, zorg, hoop. En als je dáár probeert bij aan te sluiten, niet op wat een organisatie is, maar op hoe ze zich op dat moment vormt, in en door relaties, dan heb je iets anders nodig dan voorzichtigheid of diplomatie.
Besturen in complexe tijden vraagt niet om allesoverzicht, maar om meebewegend inzicht. Niet het beheersen van systemen, maar het verstaan van hoe patronen zich in het dagelijks handelen ontvouwen. Daarvoor is een ander soort gevoeligheid nodig. Een gevoeligheid die voorbij spreadsheets en vergaderstukken reikt. Een sensitiviteit voor het onverwachte, het relationele, het nog-niet-gekende.
Speelsheid opent precies dát wat strakgetrokken systemen vaak verliezen: het vermogen tot zintuiglijk afstemmen op wat zich in het ontstaan bevindt. Zoals een jazzmuzikant niet alleen zijn eigen partij speelt, maar voortdurend luistert naar het geheel. Niet om te volgen, maar om te verschijnen in relatie tot, zo vraagt ook een sensitief mens in een organisatie om improvisatievermogen. Om het kunnen voelen van timing, tempo, toon.
Speelsheid is geen luxe, maar een bestuurlijke kernkwaliteit: het vermogen om ruimte te laten ontstaan waarin nieuwe werkelijkheden zich kunnen aandienen. Want waar bestuur speels durft te zijn, kan het leven weer meedenken. Morele moed noemen we dat ook wel. De mogelijkheid om het goede te voelen en ernaar te handelen.
Speelsheid maakt dat je betekenis kunt verplaatsen zonder dat je kwijtraakt wat er toe doet. Dat je kunt dragen wat nog geen antwoord heeft. Dat je mee-vormt aan wat verschijnt. Niet door grip, maar door aanwezigheid.
Want organisatiesensitiviteit zonder speelsheid wordt star. Of manipulatief. Speelsheid zonder sensitiviteit wordt chaotisch. Of irreleant. Maar samen worden ze iets anders. Iets dat leeft
Organisatiesensitiviteit is geen truc. Het is een vorm van wijsheid.
En wijsheid, zoals het leven zelf, speelt.
