Tekst (en op de foto): Sandy Theunissen, www.hetportretvan.nl
Wegens privacyredenen zijn de namen in dit portret gefingeerd.
Zodra ik door het gietijzeren poortje loop zie ik de rook al uit de schoorsteen komen. Ik voel de koude avondlucht en adem de geur in van pure nostalgie. Lieke opent de deur en groet mij hartelijk. ‘Lust je iets te drinken?’ Op het keukenblad liggen de gember, citroen en honing al klaar. Even later lopen we met een groot glas gemberthee door de hal naar de aangrenzende ruimte. We schuiven de houten deur opzij en gaan beurtelings de knusse kamer in. ‘Welkom in mijn wellness.’ Ze spreidt haar arm en kijkt me trots en stralend aan. Als vanzelf komt er een rust over me heen. Ik kijk eens rond en merk dat mijn aandacht al snel wordt getrokken naar de foto’s bovenop de oude piano. Het zijn geen doorsnee foto’s, maar originele kiekjes van degenen die zij zo liefheeft. Verder zie ik gitaren, een schilderij van een oude Zuid-Amerikaanse man en bloempotten met cactussen. Het gehele interieur is subtiel op elkaar afgestemd. Voor de kachel staan twee leren kuipstoeltjes met in ieder een vachtje. We nestelen onszelf in de kuipjes. ‘Oh deze plek is zo lekker hè.’ Lieke kijkt me glunderend aan. ‘Hier kan ik uren zitten dromen. De vlammen en deze warmte zorgen ervoor dat de dag weer een beetje van me afvalt. Hier word ik weer helemaal zen. Ze zet de thee naast zich neer en pakt haar telefoon. Ik zet even een muziekje op hoor. Eens kijken wat past er bij dit moment? Ik dacht zojuist nog aan de Edith Piaf, maar misschien is iets instrumentaals nu fijner.’ Ik hoor de eerste klanken en heel even genieten we beiden van dit moment. Lieke pakt haar glas weer tussen haar handen, trekt haar been onder zich en kijkt met een blik alsof ze er nu helemaal klaar voor is. ‘Vertel eens’, zeg ik, ‘hoe heb je jouw jeugd ervaren?’ Zonder aarzeling begint Lieke aan haar verhaal. ‘
Als kind voelde ik mij dikwijls anders dan anderen. Ik voelde me zelfs een beetje raar. De kinderen om mij heen maakten zich druk over wie die dag de tikker moest zijn. Ik speelde graag met ze, maar dacht in die tijd ook al na over dierenleed, het milieu en de ongelijkheid in de wereld. Ik realiseerde mij op jonge leeftijd al wat een dier moest doorstaan om als een biefstukje op iemands bord te belanden. Ik vroeg mijzelf af of het eten van vlees wel echt nodig was. Het voelde voor mij gewoon niet goed. Dit is ook de reden waarom ik al op jonge leeftijd heb besloten om te stoppen met het eten van vlees. De verbondenheid met de rest van de wereld was toen al behoorlijk groot.’ Lieke trekt luchtig haar schouders op en met haar katachtige groene ogen kijkt ze mij zelfverzekerd aan. ‘In de afgelopen maanden heb ik veel met mijn moeder gesproken. Onlangs vertelde zij mij nog dat ik eigenlijk al mijn hele leven een soort van zesde zintuig heb. Onenigheid en zorgen in de familie voelde ik haarfijn aan en ik kon het zelfs al op zeer jonge leeftijd onder woorden brengen. Ik vertelde mijn ouders dan wat ik had opgemerkt of ik informeerde zomaar uit het niets aan iemand: ‘Gaat alles wel goed met je?’ Dit vonden mijn ouders toen al vrij opvallend. Ik merkte dingen op die niemand mij had verteld. Mijn vader zei wel eens gekscherend: ”Jou ontgaat ook echt niks, het lijkt wel alsof je voelsprieten op je rug hebt zitten.” Zelfs tijdens het maken van huiswerk of gedurende het spelen kreeg ik vrijwel alles mee wat er om mij heen gebeurden. Ik maakte geregeld een opmerking die mijn ouders versteld deed staan. Ik herinner mij nog wel dat ik ’s avonds geregeld moeite had om rustig in te slapen. Voordat Klaas Vaak het overnam was ik nog een poos bezig om alle indrukken van die dag een plekje te geven.’
Lieke buigt zich voorover, maakt het deurtje van de kachel open en gooit nog een blok hout op het vuur. Het houtblok sputtert iets tegen, maar geeft zich vervolgens over aan de vlammen. ‘Ik kan intens genieten, maar ook intens verdrietig of boos zijn. Ik vang signalen op die lang niet iedereen oppikt. Hierdoor voel ik vaak feilloos aan waar iemand behoefte aan heeft en weet ik inmiddels ook waar mijn eigen behoeftes liggen. Woorden zijn dan eigenlijk overbodig.’ De herkenning en oprechtheid in haar stem overvallen mij. Ik knipper met mijn ogen, kijk in mijn aantekeningen en wacht een paar seconden voordat ik de volgende vraag stel. ‘Na mijn afstuderen ben ik direct als pedagogisch begeleider aan de slag gegaan. In de eerste jaren heb ik nog wel een aantal keren onbetaald verlof opgenomen. Gedurende deze verlofperiodes ben ik, samen met mijn huidige vriend, in verschillende Afrikaanse landen ontwikkelingswerk gaan doen. Dat was een bijzondere ervaring. Het eerste jaar zijn we vier maanden naar Kameroen geweest. Vervolgens een maand Malawi en Zambia. Tijdens onze laatste reis hebben we zes maanden in Uganda en Kenia gewoond en daar rondgetrokken. Op iedere nieuwe plek moest ik weer even wennen. Zo veel nieuwe indrukken en al die nieuwe ontmoetingen. Al die verschillende culturen en mensen die in eerste instantie anders lijken te zijn, maar uiteindelijk blijkt dat ze vanbinnen gewoon hetzelfde zijn als jij en ik. Nieuwe geuren, nieuwe gerechten. Vaak heel lekker hoor.’ Lieke trekt haar wenkbrauwen iets omhoog en knikt een keer.’ Het communiceren ging vaak met handen en voeten, dat was mooi om te ervaren. Helaas was het er niet altijd even veilig. Zo zijn we wel eens oog in oog komen te staan met een wild Nijlpaard, maar ook de spanningen in Kameroen tussen het Engelstaligen en Franstaligen gedeelte waren ook duidelijk merkbaar. Het regeringsleger trad hard op. Zo reden er tanks door de straat. Ik heb daar echt geleerd op naar mijn onderbuikgevoel te luisteren. Het was een geweldige ervaring. Wij hebben iets voor de mensen daar kunnen betekenen en het heeft onze kijk op het leven enorm verrijkt.’ Ik kijk naar haar en denk alleen maar: “Wauw. Wat een machtige ervaringen moeten dit zijn geweest. Ik kan me zo goed voorstellen dat je dit soort belevenissen de rest van je leven met je meedraagt. Dat het jaren later nog invloed kan hebben op de keuzes die je maakt, dat het je vormt. Als ik haar hierover hoor praten klinkt dat zo wijs.” Lieke zelf maakt van dit moment gebruik om nog een slok van haar drankje te nemen en vertelt dan verder.
‘Na onze laatste reis ben ik weer als begeleider op de groep gaan werken. De eerste jaren heb ik vooral met mensen gewerkt die een licht verstandelijke beperking hebben. Psychische problematiek, een justitieel verleden en verslavingen kwamen regelmatig voor. Nu werk ik vooral met mensen die matig verstandelijk beperkt zijn. Per persoon probeer ik aan te voelen welke behoeftes er zijn. Ik luister, stel vragen en dan gaat de rest eigenlijk vanzelf. Ik win vaak het vertrouwen van de mensen door vooral dichtbij mezelf te blijven staan. Zonder te oordelen en door zo puur mogelijk te zijn. Mijn dag is vooral geslaagd als er die dag is gelachen en als ik aan het einde van zo’n dag het gevoel krijg dat ik iets voor een ander heb kunnen betekenen.’ Haar stem klinkt vriendelijk, maar terwijl ze haar woorden uitspreekt recht ze subtiel haar rug en verschijnt er iets krachtigs in haar ogen. ‘Als ik merk dat er behoefte is aan een andere aanpak dan ga ik op onderzoek uit en kijk ik wat er passend is. Ik ben mij wel bewust van de methodieken, maar met mijn intuïtie bereik ik geregeld precies de juiste snaar.’ Na het uitspreken van deze laatste zin herschikt ze zichzelf in haar stoel. Ze wiebelt nog wat op een neer, drinkt het laatste beetje uit haar glas in één teug leeg en laat haar armen losjes in haar schoot vallen. Dan richt ze haar aandacht weer op mij en vervolgt ze haar verhaal.
‘In de laatste jaren verricht ik voor mijn werk ook regelmatig een audit. Dat is heerlijk om te doen. Zo heb ik langzamerhand al wel bijna alle locaties gezien. Veel mensen vinden de audits best spannend. Dat snap ik wel, ik ben voor hen een onbekende en een goed rapport is toch wel zeer wenselijk.’ Haar blik wordt iets serieuzer. ‘Als ik ergens voor het eerst ben vind ik het belangrijk dat mensen zich op hun gemak voelen. Ik stel mijzelf dan netjes voor, maak ergens tijdens die eerste momenten een gepast grapje en probeer vooral dichtbij mezelf te blijven. Daarna volgen de formele gesprekken. Tussen de regels door kan vaak ik al aardig peilen hoe het er op een locatie en onderling aan toegaat. Na afloop hoor ik dan ook geregeld: ‘Voor mijn gevoel heb ik misschien wel te weinig over de locatie verteld. Ik hoop maar dat je wel voldoende hebt voor het verslag.’ Of ik krijg juist een reactie als: ’Oei ik heb veel meer verteld dan ik eigenlijk van plan was.’ Zodra ik dan vertel hoe ik de dag heb beleefd, staan ze vaak versteld over mijn uitgebreide informatie en mijn realistische kijk op de locatie en het team.’ Over haar gezicht verschijnt een bescheiden glimlach. ‘Ach ja, deze extra taken maken mijn werk afwisselend. Ik word zo op een andere manier uitgedaagd en het voelt gewoon goed om te doen.’
Ze kijkt naar de twee lege glazen. ‘Zin in een wijntje?’ Ik knik. Ze staat op, loopt naar de keuken en even later komt ze terug met twee volle glazen en wat blokjes kaas. We proosten op het leven en nemen een eerste slok. Vervolgens stoppen we een blokje kaas in onze mond. Heel even is het geknisper van het vuur het enige geluid in deze kamer en met onze ogen dicht genieten we een paar seconden van deze heerlijke smaaksensatie.
Zodra de ogen weer zijn geopend pakken we de draad weer moeiteloos op. ‘Wat wonen jullie hier mooi’, zeg ik en ik kijk nog eens om mij heen. ‘Ja het voelt hier zo goed. Zo’n kleine twee jaar geleden hebben we dit huis gekocht. Het moest volledig verbouwd worden, maar na ruim een jaar was het voltooid. We wonen hier midden in de natuur. Iedere dag hoor ik bij het opstaan vogels fluiten en vanuit het keukenraam zien we de eekhoorns, kippen en konijnen. Onze twee jongens kunnen hier volop ontdekken en spelen veel buiten. Zelf vind ik het heerlijk om na een drukke dag nog even de tuin in te gaan. Dan kom ik weer helemaal tot rust. In mijn moestuin verbouw ik allerlei groentes en kruiden. Ik houd ervan om gezond te leven. Als ik heb gesport voel ik dat in iedere vezel van mijn lichaam. Gezonde voeding hoort daar zeker ook bij.’
‘Ik kan ook lekker losgaan op een feestje hoor.’ Ze lacht aanstekelijk en haar positieve energie klinkt door in haar stem. ‘Ik ben een echte festivalganger. Weekendjes Pinkpop, Zwarte cross et cetera zijn voor mij een enorme uitlaatklep. Al weken van tevoren kan ik me erop verheugen. De muziek, de sfeer, de foodtrucks. Samen met een goede vriendin of mijn vriend alles even de boel de boel laten en genieten. Lekker heel de dag buiten leven, allerlei bandjes bekijken, de muziek, gelijkgestemden, biertjes, volop ervaren en voelen dat ik leef. Van de euforische stemming die daar in de lucht hangt word ik gewoon een soort van natural high. Ze veert overeind, maakt een dansje door de kamer, straalt van oor tot oor en roept: ‘Ken je dat gevoel?’
Dan kijkt ze op haar horloge. ‘Zo jeetje de tijd is voorbij gevlogen, het is al lang bedtijd.’ We zetten de lege glazen en het schaaltje op het dienblad en lopen al kletsend naar het aanrecht toe. Buiten tikken de druppels tegen de ramen. Ik trek mijn jas aan en knoop de sjaal goed om mijn nek. Met een warme omhelzing en een kus op de wang nemen we afscheid. Dit soort avonden zijn om te koesteren. Ik adem nog een paar keer diep in en stap met een voldaan gevoel de auto in.