PigPen is een heerlijk karaktertje uit de ‘Peanut’ comics. Hij staat bekend om zijn altijd smerige overal en de wolk van stof en vuil die hem volgt overal waar hij gaat. Wanneer hij diep ademhaalt (om te zingen, bijvoorbeeld), stijgt het stof om hem heen op.
Toen hij op een zeker moment in bad was geweest en schone kleren aan had gedaan, stapte PigPen naar buiten en werd onmiddellijk vies en slordig, waarna hij tegen Charlie Brown zei: “Weet je wat ik ben? Ik ben een stofmagneet!”
Zo zie ik sensitieve mensen ook. In hun eigen huis kunnen ze zich weer wassen en ontdoen van de stress van alledag, maar zodra ze naar buiten stappen, trekken ze door hun goed ontwikkelde empathische vermogens stof aan. Gevoelens van ‘niet goed genoeg zijn’ in de ogen van de ander, gevoelens ‘er niet toe te doen’, een ander te irriteren of over een grens te gaan.
Dit ‘stof’ kun je enkel ervaren wanneer je empathie zo ontwikkeld is, dat je het oogpunt van de ander meeneemt en alles wat fout kan gaan in dit stuk meeneemt als een vorm van vuiligheid dat aan je kleeft of zou kunnen gaan kleven.
Kernkwaliteit
Eigenlijk is het te vergelijken met een doorgeslagen kernkwaliteit. De bedenker hiervan, Daniel Ofman, zag dat iemands specifieke kwaliteiten diegene maakten tot wat hij of zij was. Het zijn de positieve punten waar je het eerst over spreekt wanneer iemand je ernaar vraagt.
Bij veel sensitieve mensen is dat de kwaliteit dat zij zich goed kunnen verplaatsen in anderen. Ze snappen hoe de ander zich voelt of gaat voelen. En omdat ze de verbale en nonverbale signalen van de ander ook nog eens goed kunnen lezen, is het soms lastig om iets te doen wat door de ander als vervelend ervaren kan worden.
Of het als vervelend ervaren wordt, dat weet je niet. Het feit dat je er bang voor bent, kan wel een aanwijzing zijn voor een doorgeslagen kernkwaliteit. Elke kwaliteit, en het empathisch vermogen daarmee ook, heeft een valkuil als je erin doorschiet. Dat is de andere kant van de medaille. Je kwaliteit wordt een zwakte.
Valkuil
Als een ander doorschiet in een bepaalde kwaliteit, kan dat bij jou irritatie oproepen. Jouw reactie daarop wordt een allergie genoemd. Zo’n allergie heeft vaak te maken met een kwaliteit van jezelf. Als je zelf graag rekening houdt met een ander, kun je je bijvoorbeeld mateloos storen aan mensen die alleen maar aan zichzelf denken.
Die vervelende eigenschap van de ander is natuurlijk ook een kwaliteit waarin hij is doorgeschoten. Het mooie is dat juist degene die er allergisch voor is, de kwaliteit die achter deze allergie ligt een belangrijk ontwikkelpunt kan zijn. Dus als jij je stoort aan mensen die alsmaar aan zichzelf denken, wat zou dan jouw uitdaging kunnen zijn?
Je doorgeslagen kwaliteit ben je niet kwijt als je hem probeert te beteugelen!
In een stripje van PigPen zie je hoe hij wordt gevangen in een korte maar hevige regenval waarbij hij tevergeefs probeert beschutting te zoeken. En uiteindelijk, wanneer de storm gaat liggen, blijkt hij helemaal schoon te zijn. PigPen reageert met minachting door te zeggen dat “de regen in één minuut heeft weggespoeld wat hem de hele dag kostte te bereiken”.
Dat is wat ik zie bij empathische mensen wanneer ze willen leren om meer aan zichzelf te gaan denken. Ze hebben het gevoel dat ze daarmee zo ver over een grens gaan van ‘wie ze niet zijn’, dat ze deze onnatuurlijke houding – wat in feite een goede vorm van zelfzorg is – niet willen omarmen.
Eerlijk is eerlijk. Jouw empathie raak je niet kwijt door ook eens nee te zeggen. Je raakt het ook niet kwijt door aan te geven dat je eerst ergens een nacht over wilt slapen, of door een moment voor jezelf te nemen. Of door lief tegen jezelf te praten als je iets doms hebt gedaan. Daarmee breek je een kwaliteit niet af. Daarmee bouw je een hekje rond de valkuil. Ik denk dat dat alleen maar heel gezond kan zijn!
