Als mens kunnen we aandacht hebben voor de inhoud van onze menselijke ervaring óf we kunnen de andere kant uitkijken en zien hoe deze eigenlijk ontstaat.
Wanneer je je aandacht richt op de inhoud van je ervaring, betekent dit dat je je bezighoudt met je pijn, verdriet, woede of frustratie, en alles wat je denkt dat deze gevoelens heeft veroorzaakt. Je analyseert en probeert te begrijpen wat deze ervaringen veroorzaakt en hoe je erop kunt reageren.
Dit pad is vaak een emotionele achtbaan, waarbij je voortdurend probeert te begrijpen wat je overkomt en waarom. Maar er is ook een andere manier om naar je ervaringen te kijken, een manier die minder intens is, minder dramatisch, maar veel meer vervuld van vrede en gelijkmoedigheid.
Je zóú denken dat iedereen voor die tweede manier zou kiezen. Het is immers een pad naar rust en balans. Maar niets is minder waar. In deze blog vertel ik je er alles over.
Welke vragen stel jij jezelf?
In de dagelijkse chaos van het leven, waar uitdagingen en problemen om elke hoek lijken te wachten, stel je jezelf misschien vaak vragen zoals: “Hoe ga ik om met overprikkeling?” Je zoekt naar manieren om de onmiddellijke stress te verminderen, misschien door ademhalingstechnieken, korte pauzes of rustige plekken op te zoeken.
Of als je kind moeite heeft op school, vraag je je af: “Hoe zorg ik dat de leraar mijn kind begrijpt?” Je zoekt naar methoden om communicatie te verbeteren en begrip te creëren tussen de leraar en je kind.
Misschien voel je je soms somber en wil je weten: “Hoe kan ik me weer snel goed voelen?” Je zoekt naar snelle oplossingen, zoals een wandeling in de natuur, een goed gesprek met een vriend, of een moment van meditatie.
Maar er zijn ook diepere vragen die je kunt stellen, vragen die verder gaan dan de onmiddellijke oplossingen en je uitnodigen om na te denken over de aard van je ervaringen en jezelf. Stel je voor dat je jezelf afvraagt: “Ontstaat een ervaring echt van binnenuit, ook als het lijkt dat het van buitenaf getriggerd wordt?”
Dit brengt je naar een dieper niveau van zelfonderzoek, waarbij je overweegt hoe je innerlijke wereld je perceptie van de buitenwereld beïnvloedt. Of je vraagt: “Waarom is een reactie op een trigger onpersoonlijk en zegt het niets over je ware zelf?” Dit leidt je naar een inzicht dat je reacties niet per se jouw ware essentie weerspiegelen, maar eerder een automatische reactie op stimuli.
Deze diepere vragen helpen je te zien dat ervaringen en reacties vaak ontstaan in de intra-actieve relaties tussen subject, object, en context, zelfs als ze extern getriggerd lijken. Ze moedigen je aan om verder te kijken dan de oppervlakte en de fundamentele aard van je bewustzijn en je reacties te onderzoeken. Hierdoor kun je een diepere vrede en begrip vinden, voorbij de onmiddellijke oplossingen, door een dieper inzicht in je ware zelf en de aard van je ervaringen.
Je kunt dus twee kanten op kijken
Wanneer je aandacht hebt voor de emoties die je ervaart, ben je vrijwel automatisch ook bezig met de gebeurtenis die deze voor je gevoel veroorzaakt heeft of de situatie waarin je je bevindt. Je gaat analyseren. Probeert het te begrijpen. Gaat als het ware ‘naar je hoofd’, zodat je kunt bedenken wat de beste manier is om ermee te dealen. Dit benadert de ervaring als iets dat je overkomt, iets externs dat je moet verwerken.
Aan de andere kant kun je ervoor kiezen om te onderzoeken hoe deze menselijke ervaring ontstaat. Dit betekent dat je wel degelijk in je lijf voelt wat er gaande is, maar dat je vooral je aandacht besteedt aan wat deze ervaringen produceert. Hier draait het niet om het scheiden van oorzaak en gevolg, of subject en object, maar om het begrijpen hoe menselijke ervaringen worden gevormd. Het verschil tussen ‘beseffen dat je zwanger bent en alle gevoelens ervaren die dit oproept’ en ‘voelen dat je zwanger bent en tegelijkertijd het wonder van voortplanting ten diepste beseffen’. Dit laatste perspectief kan leiden tot een diepere en meer geïntegreerde vorm van begrip.
De valkuil
De valkuil is dat je denkt dat er maar één manier bestaat. Deze tweede manier lijkt namelijk té eenvoudig, bijna vanzelfsprekend. Het voelt alsof je er al bent. Dat je het al kunt. Doet wellicht zelfs. We zien niet wat we niet zien zeg maar.
Net zoals een kleuter achter het stuur van een auto kan klimmen en denkt dat ie kan autorijden. Maar met de handjes op het stuur en de tong uit de mond, hard ‘prrrr’ roepend kom je in het echt nog geen meter vooruit.
Het tweede pad voelt zo normaal dat we er niet echt aandacht aan besteden. Zoals we een nieuw merk telefoon of laptop kunnen kopen en verwachten dat we er morgen net zo handig mee omgaat als vandaag met de oude.
Maar in werkelijkheid vraagt het om aanpassing, een leerproces, en gedegen inspanning voordat je zover bent, voordat er een gevoel van gemak ontstaat.
Het besef dat je iets te leren hebt komt echter pas nadat je daadwerkelijk bent begonnen, als je het proces aangaat. En hier is waar velen van ons niet eens komen, omdat we vooraf denken ‘dit weet ik al’ of ‘dit klinkt zo logisch, dat doe ik al’. En dus gaan we het leerproces niet in.
De oproep herkennen
Hoe weet je nu dat dit tweede pad wellicht toch interessant voor je is? Wel, dat weet je wanneer je een liefdevolle manier hebt gevonden om ‘aan het stuur van je eigen leven te staan’ en je je toch niet helemaal voldaan voelt. Of wanneer het leven een uitdaging op je pad gooit en je reageert zoals je altijd deed; door te kijken naar de inhoud van de ervaring en te hopen een oplossing te vinden. Of wanneer je merkt dat, ondanks al je inspanningen en succes, er nog steeds een gevoel van leegte of onrust in je blijft bestaan, alsof er iets essentieels ontbreekt in je manier van leven. Je wilt meer vrijheid, meer speelsheid, meer ‘gaan met de banaan’, meer flow, meer ‘let it gooooooo…’
Precies daar, in dat moment van herkenning, kun je je realiseren dat wat je ervaart geen vaststaand iets is, maar een samenspel van alles wat jou en je omgeving op dat moment vormt. Dit besef opent de mogelijkheid om niet vanuit gewoonte te reageren, maar om te onderzoeken hoe deze dynamiek ontstaat en welke rol jij daarin speelt. Ik nodig je uit om nieuwsgierig te zijn, niet naar wat je al denkt te weten, maar naar wat zich in het proces kan ontvouwen. Doe je mee?
