Onlangs zag ik een filmpje van een bestuurder. Hij keek serieus in de camera en vertelde dat er bezuinigd moest worden. Meer werk voor minder mensen, was de boodschap. Zijn kérstboodschap.
Zijn gezicht was strak, zijn stem neutraal. Geen hoop, geen perspectief, geen erkenning van wat dit betekent voor de mensen die het moeten uitvoeren. En ik dacht: Als dit alles is wat je te zeggen hebt, zeg dan niets..
Er zijn momenten waarop woorden geen troost bieden. Waarop je geen oplossingen hebt. Maar juist op die momenten is wat je zegt – of niet zegt – allesbepalend. Stilte kan een daad van verbinding zijn, maar leegte, dat voelen mensen haarfijn aan. En dat was precies wat me raakte aan deze toespraak: de afwezigheid van betekenis.
Maar commentaar geven is makkelijk, dat besef ik. De vraag is dus; wat zou ik bestuurders aanraden in moeilijke tijden?
Allereerst: durf te erkennen wat er speelt. Niet met cijfers en zakelijke termen, maar met woorden die raken. Erken het ongemak, de zorgen, en het verlies dat vaak achter zo’n boodschap schuilgaat. Mensen willen niet alleen horen wat er moet gebeuren; ze willen weten dat je begrijpt wat het met hen doet. Ze willen voelen dat hun inspanningen gezien worden.
Dan: bied perspectief. Niet door te beloven wat je niet kunt waarmaken, maar door een toekomst te schetsen waarin je samen verder kunt. Zelfs als het pad onzeker is, kun je mensen meenemen in jouw visie van hoe je samen sterker uit een crisis kunt komen. Want hoe zwaar de boodschap ook is, mensen hebben altijd behoefte aan richting. Geen lege ‘we komen hier wel doorheen’-retoriek, maar een concreet beeld van wat er wél mogelijk is.
En tot slot: wees menselijk. Een moeilijke boodschap hoeft niet perfect verpakt te worden, maar hij moet wel authentiek zijn. Laat zien dat je worstelt, dat je begrijpt wat je vraagt. Toon niet alleen leiderschap, maar ook medemenselijkheid. Is dat moeilijk voor je? Bel me, dan zal ik het met liefde voor je verwoorden.
En dan zoek ik ook taal voor wat er wel nog is in de organisatie. Wat er blijft en waar je op kunt bouwen. Dat wat écht belangrijk is en wat mensen samenhoudt in onzekere tijden. Want als je alleen over verlies praat, vergeet je wat mensen nodig hebben om vooruit te kunnen kijken.
Dus, mocht je in het nieuwe jaar voor een zaal staan met een moeilijke boodschap: wees stil als je niets te zeggen hebt, maar als je wél spreekt, laat het dan iets zijn dat raakt. Want woorden doen er altijd toe. Vooral als alles op het spel staat.
Wat zeg je in moeilijke tijden?
