In ons dagelijks leven komen we regelmatig situaties tegen die ons emotioneel uit balans brengen. Vaak proberen we deze emoties te vermijden of te onderdrukken, maar ik geloof juist dat ze een onmisbaar onderdeel zijn van ons proces van groei en verandering.
Wist je dat je op drie verschillende niveaus van bewustzijn kunt leren omgaan met emoties? De meeste mensen zijn als een kip zonder kop als het gaat om het omgaan met hun emoties. Ze staren zich blind op het drama en de karakters. Ze klampen zich vast aan het verhaal en wijzen met de vinger naar personen of gebeurtenissen die hun zogenaamde ongemak veroorzaken. Onze neiging om dingen te verdelen in goed en slecht, oorzaak en gevolg, geeft ons het gevoel controle te hebben. Onze geest probeert zo orde te scheppen in de wereld om ons heen. Maar laat je niet voor de gek houden. Het is een illusie, een zeepbel die op het punt staat uiteen te spatten.
Je emoties ontstaan in het samenspel tussen jou, de situatie en alles wat daarbij komt kijken. Als je alleen naar buiten kijkt voor de oorzaak van je emoties, lijkt het alsof je in een hamsterlooprad zit, eindeloos rondjes draaiend zonder vooruitgang. Maar wat als dat rad eigenlijk een spelbord is, vol verrassingen en nieuwe mogelijkheden? Wat als ik je vertel dat je niet hoeft te vechten? Je hoeft alleen maar te spelen, en de rest zal vanzelf volgen.
1: cognitief begrijpen
Het eerste bewustzijnsniveau is cognitief: ons vermogen om betekenis te geven aan wat we voelen en ervaren. Onze geest zoekt orde en verbanden – het wil verklaren waarom iets gebeurt. Dat kan helpen, maar het is belangrijk om te beseffen dat onze interpretaties nooit volledig ‘waar’ zijn. Ze zijn slechts een momentopname, gevormd door onze gedachten, herinneringen, en de relaties waarin we ons bevinden.
Je hoeft echter niet bang te zijn voor chaos. Chaos is niet de vijand; het is een krachtige katalysator voor creativiteit en groei. Als we leren chaos te omarmen, ontdekken we dat we de wereld niet hoeven te fixeren – we mogen meebewegen met wat ontstaat.
Wil je hiermee aan de slag? Gun jezelf dan wat chaos en verwelkom het onbekende. Neem een nieuwe route naar je werk, kook een onbekend gerecht, of maak een dag lang geen planning. Je zult merken hoe deze kleine experimenten je blik openen voor nieuwe mogelijkheden.
2: embodied beleven
Het tweede niveau gaat over je lichaam. Je emoties leven niet alleen in je hoofd – ze spelen zich ook af in het fysieke, het zintuiglijke. Je lijf, je tempel, je sensatieradar. Je lichaam is niet simpelweg een passieve ontvanger van emoties; het is een actief deelnemer in het ontstaan ervan. De brok in je keel, de spanning in je borst, de vlinders in je buik – ze zijn allemaal onderdeel van de intra-actieve dynamiek tussen jou en de wereld om je heen.
Door je bewust te worden van hoe je lichaam reageert, kun je beter begrijpen hoe emoties worden gevormd. Dit betekent niet dat je alles moet analyseren, maar dat je aanwezig mag zijn bij wat je voelt. Die fysieke sensaties zijn niet zomaar iets wat jou ‘overkomt’; ze zijn een expressie van je voortdurende relatie met alles wat er is.
Wil je dit verder verkennen? Daar hoef je geen dure cursus voor te volgen of een speciaal gecultiveerde vaardigheid voor te leren. Het is niets meer dan gewaarwording van het leven door jouw beleving. En die is al binnen handbereik. Je hoeft je er enkel gewaar van te zijn. De fluweelzachte smaak van chocolade (of het moment dat je misselijk wordt omdat je niet kunt stoppen). Dat deuntje dat in je hoofd blijft plakken, of je nu wilt of niet. En het besef dat aan elk gevoel weer een einde komt. Het begint en dan eindigt het, net zoals alles in het leven.
Toch meer gestuurd aan de slag met dit tweede level (wat overigens ook het eerste level kan zijn waarmee je aan de slag gaat)? Yoga, tai chi, dansen, of zelfs gewoon wandelen, kunnen je helpen om een dieper gevoel van verbinding met je lichaam te ontwikkelen. Richt je aandacht op hoe je lichaam beweegt en voelt tijdens deze activiteiten. Of doe aan clownerie. Als je durft, want het voelen wat je daar doet.. da’s niet voor watjes.
3: getuige zijn
En dan is er nog het derde level. Dit is het niveau van getuige zijn. Dit gaat niet over afstand nemen, maar over aanwezig zijn – volledig en zonder oordeel. Stel je voor dat je als volwassene naast een kind zit dat in tranen is. Je hoeft niets op te lossen of te veranderen; je kunt gewoon zitten en luisteren.
Wanneer je je emoties kunt zien als onderdeel van een groter proces – niet als iets wat jou overkomt, maar als iets wat samen met jou ontstaat – ontstaat er een diepe rust. Je hoeft je emoties niet weg te duwen, en je hoeft er ook niet volledig in op te gaan. Je kunt ernaar kijken, ermee zijn, en ze laten bewegen zoals ze willen. Dit is het moment waarop emoties hun kracht verliezen om je vast te houden en in plaats daarvan hun weg vinden naar transformatie.
Naast getuige zijn van je indrukken en impressies, kun je ook getuige zijn van je uitdrukkingen en expressies. Door uiting te geven aan wat je non-conceptueel hebt ervaren, blijft de ervaring dicht bij wat deze werkelijk was. Wanneer je bij jezelf kunt zijn zonder volledig op te gaan in je ‘bui’, kun je als kunstenaar van je innerlijke ervaringen deze omzetten in iets concreets: een woord, een geluid, een beweging. En wanneer anderen dit meekrijgen, is deze expressie van je innerlijke ervaringen geen losstaand proces, maar verweven met de wereld om je heen. Dit herinnert ons aan het dynamisch samenspel met alles om ons heen. We zijn nooit alleen.
Afsluiting
Deze drie niveaus van bewustzijn – cognitief begrijpen, embodied beleven, en getuige zijn – laten ons zien dat emoties niet vaststaan, maar voortdurend in beweging zijn. Ze worden gevormd door de relaties waarin we ons bevinden en de betekenis die daarin ontstaat. Dit betekent dat je emoties geen last zijn, maar uitnodigingen: kansen om dieper in verbinding te komen met jezelf en de wereld om je heen.
Je hoeft je emoties niet te beheersen of te controleren. Je hoeft ze alleen te spelen – net zoals het leven zelf een spel is van relaties en mogelijkheden. Dus geef jezelf de ruimte om te voelen, te experimenteren, en te ontdekken wat er in je opkomt. Niet vanuit angst, maar vanuit nieuwsgierigheid en vertrouwen.
In de dynamiek van intra-actie ontdekken we wie we zijn – niet als vaststaande entiteiten, maar als deelnemers in een eindeloos spel van co-creatie. En dat spel, dat is waar de magie gebeurt.
