De rol van de sacret clown in onze samenleving
De rol van de clown is vaak onderschat in onze samenleving. De meeste mensen associëren de clown met kindervermaak of circusacts, maar de clown heeft in verschillende culturen en tradities een diepere betekenis en functie.
De heyoka is daar een goed voorbeeld van. De heyoka is een heilige clown uit de traditie van de Native Americans. Het woord ‘heyoka’ komt uit de Lakota-taal en betekent ’tegengesteld’ of ‘andersom’. Dit verwijst naar de manier waarop de heyoka werkt: door de norm te breken en dingen anders te doen dan verwacht, biedt hij of zij nieuwe perspectieven en inzichten aan de gemeenschap.
Een belangrijke functie van de heyoka is om de stam opnieuw te verbinden met het huidige moment. Dit betekent dat de heyoka vaak onvoorspelbaar en onconventioneel is, en op deze manier de stam uitnodigt om uit hun comfortzone te stappen en open te staan voor verandering. Dit kan worden gezien als een vorm van spirituele begeleiding of zelfs genezing. Een andere functie van de heyoka is om de spanningen en problemen binnen de gemeenschap aan te pakken. Door middel van humor, satire en soms zelfs provocatie, nodigt de heyoka de stam uit om te reflecteren op hun eigen gedrag en overtuigingen, en om eventuele conflicten op te lossen. Dit kan leiden tot meer begrip, verzoening en een diepere verbinding tussen stamleden. Een Wise Fool is het dus.
Door de eeuwen heen heeft de wise fool ook in andere culturen een belangrijke rol gespeeld. De hofnar in middeleeuws Europa bijvoorbeeld. De hofnar was een nar of jester die diende als entertainer en adviseur aan het hof van koningen en edelen. Hij of zij had vaak de vrijheid om kritiek te leveren op de heersende macht en om taboes te doorbreken. De zanni in de commedia dell’arte is ook een bekende. De zanni was een personage uit de Italiaanse komedie van de 16e en 17e eeuw. Hij was een slimme en grappige dienaar die vaak de rol speelde van de wise fool en de heersende orde op de hak nam. En we kennen de trickster of Coyote uit de in de inheemse Amerikaanse tradities. Dit is een slim en ondeugend personage dat de grenzen van de sociale orde opzoekt en taboes doorbreekt. Door zijn acties brengt hij vaak verandering en vernieuwing in de gemeenschap.
Het overstijgen van dualiteit
In algemene zin kan de wise fool met humor zaken benoemen die iedereen eigenlijk wel wist, maar niet durfde te zeggen. Hij belichaamde daarmee vrijheid en vertrouwen en verwees tegelijkertijd naar het pad van zelfontwikkeling. Door zichzelf verrassende vragen te stellen en eigenaardigheden te bespotten, nam hij zichzelf niet al te serieus. De wise fool is dus eigenlijk altijd aanwezig geweest in menselijke groepen sinds de prehistorie, en zijn functies zijn altijd geweest die van het verbinden van de stam met het huidige moment en ons uitnodigen om de wereld op een nieuwe manier te zien. Zoals de heyoka ons leert, kan de clown ons helpen om ons te verbinden met het huidige moment, om ons open te stellen voor verandering en om de spanningen in onze gemeenschap aan te pakken.De clown nodigt ons uit om de dualiteit van het leven te omarmen – vreugde en verdriet, licht en donker, goed en kwaad – en deze te overstijgen door ons te laten zien dat alles één is.
Vanuit een non-duaal perspectief kan de rol van de clown worden gezien als een manier om de dualiteit van de menselijke ervaring te overstijgen en de eenheid van het bestaan te ervaren. De clown belichaamt de dualiteit van het leven en nodigt ons uit om deze dualiteit te omarmen en te overstijgen door ons te laten zien dat alles één is. De kunst van het volledig aanwezig zijn en het omgaan met het huidige moment kan ook worden gezien als een manier om de dualiteit te overstijgen en de eenheid van het bestaan te ervaren. Door ons te concentreren op onze eigenheid en ons feilbare lichaam, kunnen we ons verbinden met anderen en met de wereld om ons heen op een dieper niveau.
Het dragen van verschillende maskers kan ook worden gezien als een manier om de dualiteit te overstijgen en de eenheid van het bestaan te ervaren. Door in staat te zijn om verschillende maskers op te zetten en verschillende gezichten aan de wereld te laten zien, kunnen we ons aanpassen aan verschillende situaties en omstandigheden en tegelijkertijd trouw blijven aan onze eigenheid en authenticiteit.
Maskerwerk en authenticiteit
In het oude Grieks is het woord voor masker ‘persona’, wat letterlijk ‘hoe anderen je zien’ betekent. We hebben de neiging om dit als negatief te zien, maar deze maskers zijn nodig. We moeten in staat zijn om verschillende maskers op te zetten, om verschillende gezichten aan de wereld te kunnen laten zien. Zodat we net zo goed zijn in nadenken als voelen, net zo goed kunnen zorgen als hulp kunnen vragen, net zo gemakkelijk kunnen leren en oefenen als doelgericht proberen te presteren.
Vaak echter zien we onszelf als iemand die op sommige plekken maar één masker op heeft. Of we denken dat de mensen om ons heen maar één soort masker waarderen. Daar verstijven we, proberen een deel van ons te verbergen, proberen om ‘alleen maar goed genoeg te zijn’. Om al onze impulsen en emoties te mogen volgen, te genieten van spanning en spelen met ongemak is het belangrijk om vertrouwen als een voorwaarde mee te nemen voor kwetsbaarheid en plezier. Om ál onze maskers te kunnen dragen. Degene die onze maatschappij als goed, als slechts als minderwaardig of als rafelrandje beschouwd. Wie dat kan stelt zichzelf en de mensen om zich heen in staat een beter leven te leiden, in lichtheid en vreugde.
In essentie gaat de rol van de wise fool over het omarmen van dualiteit en het overstijgen van onze beperkte overtuigingen en perspectieven. Door ons open te stellen voor verandering en te spelen met de verschillende maskers die we dragen, kunnen we nieuwe perspectieven ontdekken en ons verbinden met anderen op een dieper niveau. De kunst van het volledig aanwezig zijn en het omgaan met het huidige moment is hierbij van essentieel belang. Het vraagt om vertrouwen, kwetsbaarheid en het vermogen om te spelen met ongemak. Door deze kwaliteiten te cultiveren en te omarmen, kunnen we ons herinneren aan onze menselijkheid en de eenheid van het bestaan ervaren. Laten we de rol van de clown en de wise fool dan ook niet onderschatten, maar deze juist omarmen als een waardevolle bijdrage aan ons persoonlijke en collectieve welzijn.
