In onze interactie met de wereld om ons heen komen we vaak situaties tegen die ons ongemakkelijk of zelfs onveilig laten voelen. Het gevoel buitengesloten, beoordeeld of zelfs bedreigd te worden in sociale situaties. Dit gevoel van sociale onveiligheid kan een diepe impact hebben op hoe we ons verhouden tot het huidige moment en hoe we vervolgens met onszelf en anderen omgaan.
Maar wat als dit gevoel van onveiligheid niet zozeer een harde realiteit is, veroorzaakt door de ander(en)? Maar wat als ik je vertel dat veel van deze gevoelens gebaseerd zijn op illusies die voortkomen uit onze eigen gedachten en die we vervolgens zelf in stand houden?
De kracht van gedachten
We mogen als eerste gaan begrijpen wat de kracht is van onze eigen gedachten. Onze gedachten vormen onze realiteit. Hoe we denken over onszelf, anderen en de wereld, beïnvloedt direct onze ervaring van sociale situaties. Angst, onzekerheid en wantrouwen zijn vaak producten van onze eigen gedachten en niet noodzakelijkerwijs een reflectie van de realiteit.
Wanneer we geloven dat wat we voelen door iets of iemand in de buitenwereld wordt veroorzaak dan proberen we ons gevoel van sociale onveiligheid ook logischerwijs aan te pakken door externe factoren te veranderen. Dit kan zijn door het vermijden van bepaalde situaties of mensen, het zoeken van bevestiging bij anderen, of door te proberen de omgeving te controleren. Bijvoorbeeld, iemand die zich ongemakkelijk voelt in grote groepen, kan ervoor kiezen om sociale bijeenkomsten te vermijden.
Sociale onveiligheid heeft echter veelal niets te maken met daadwerkelijke onveiligheid. Je wordt niet het land uitgezet, je hebt niet daadwerkelijk dakloos bent of bedreigt wordt door iemand die met een mes tegenover je staat. De gevoelens die je ervaart ontstaan dan ook niet door de situatie zelf, maar door de gedachten die we over een situatie hebben. We interpreteren blikken, woorden en acties van anderen door onze eigen lens van onzekerheid en angst. We interpreteren acties van onszelf en anderen door ons normen en innerlijke regels. Door te herkennen dat deze gedachten niet altijd de volledige waarheid weerspiegelen, kunnen we beginnen met het ontwarren van de illusie.
Bewustzijn; een venster naar verandering
Bewustzijn speelt in dit ontwarren van de illusie een cruciale rol. Door bewust te worden van onze gedachtepatronen, krijgen we inzicht in hoe we onszelf in een staat van sociale onveiligheid brengen. Dit bewustzijn biedt ons de kans om onze reactie op sociale situaties te veranderen.
Mensen die zich bewust beginnen te worden, zien vaak als eerste ‘dat zij dus iets anders moeten gaan doen om situaties op te lossen’ en proberen vaak hun gevoel van sociale onveiligheid aan te pakken door externe factoren te veranderen. Dit kan zijn door het vermijden van bepaalde situaties of mensen, het zoeken van bevestiging bij anderen, of door te proberen de omgeving te controleren. Bijvoorbeeld, iemand die zich ongemakkelijk voelt in grote groepen, kan ervoor kiezen om sociale bijeenkomsten te vermijden. Iemand die veel pleasend gedrag heeft laten zien in het verleden kan ervoor kiezen om nu eens met de vuist op tafel te slaan en eigenaarschap te nemen.
Maar deze benadering werkt vaak niet op de lange termijn omdat het de onderliggende oorzaak van het probleem, namelijk de interne perceptie en reactie op de situatie, niet aanpakt. Het biedt slechts een tijdelijke oplossing, en hoewel er daarna meer ‘lucht’ gevoeld wordt kan het op lange termijn zelfs leiden tot meer angst en beperkingen in het sociale leven omdat je je illusies in stand houdt.
Bewustzijn wil ons dan ook ten diepste laten zien dat we niet onze gedachten zijn, maar de waarnemer ervan. Door bewust te zijn van onze gedachten en emoties, kunnen we beginnen te herkennen wanneer onze perceptie van sociale onveiligheid misschien meer over ons denken gaat dan over de werkelijke situatie. Dit bewustzijn geeft ons de ruimte om onze gedachten te onderzoeken en te kiezen hoe we reageren. Bijvoorbeeld door aan te geven dat je geraakt bent en een moment te nemen ‘ermee te zijn’, zodat je daarna weer helder en open de ander of de situatie tegemoet kunt treden.
De Kracht van het Nu
De derde schakel is tot slot dat we weer in het hier-en-nu terug mogen komen. Niet langer te hangen in de herinneringen van vroeger of de angst over wat er kan staan. Wanneer we in het nu terugkomen herinneren we ons weer de verbondenheid van alles en iedereen. Voelen we dat we deel uitmaken van een groter geheel. Dit helpt ons om objectiever te kijken naar sociale interacties en te zien dat veel van onze angsten en zorgen niet gegrond zijn in de huidige realiteit.
Deze verbondenheid met anderen maakt dat je je beseft dat je enkel ruzie kunt maken als die ander op dat moment kiest met jou verbonden te zijn. In een conflict betekent de keuze om deel te blijven nemen aan een discussie of ruzie dat beide partijen op een bepaald niveau betrokken zijn bij elkaar. Dit kan een teken zijn van een onderliggende relatie of verbinding die waarde heeft voor beide partijen.
Dit helpt ons te realiseren dat de sociale onveiligheid in werkelijkheid een misvatting is. We zijn meer verbonden met anderen dan we vaak denken en voelen. En dat besef kan iets veranderen in hoe je omgaat met jezelf en anderen.
Conclusie
Sociale onveiligheid kan voelen als een overweldigende en onontkoombare realiteit. Echter, door de principes van de kracht van gedachten, bewustzijn, en het leven in het nu toe te passen, kunnen we beginnen deze illusie te doorprikken. Dit geeft ons de vrijheid om authentieker en zonder ongegronde angst te leven. Onthoud dat je de kracht hebt om je eigen realiteit vorm te geven en dat sociale veiligheid vaak dichterbij is dan je denkt.
