In het spectrum van menselijke ervaringen wordt ons zenuwstelsel vaak gezien als een waakhond, een trouwe beschermer die aanslaat bij dreiging en ons veilig houdt. Dit complexe netwerk van neuronen, dat zich door ons lichaam vertakt, is onze primaire schakel met de buitenwereld. Het registreert en reageert op prikkels, informeert ons over gevaar en genot, pijn en vreugde. Maar wat als deze waakhond overijverig wordt? Wat als hij aanslaat bij schaduwen en luchtspiegelingen, aangedreven door onze eigen invullingen van de werkelijkheid?
Stel je voor dat je zenuwstelsel aanslaat, een acute reactie op een dreiging die misschien niet eens echt is. Het kan een verontrustende gedachte zijn, een onplezierige herinnering of een ingebeeld toekomstig scenario. Het zenuwstelsel reageert automatisch, het activeert de stressreactie, het bereidt het lichaam voor op vechten of vluchten. Je innerlijke waakhond staat op en print naar de voordeur om daar vervaarlijk te blaffen. Of wellicht schuift het van schrik wat achteruit, in de hoop dat niemand hem in het donkere hoekje ziet.
Jij bent niet je waakhond (duhhuh, logisch toch?)
Jij hebt ook zo’n innerlijke waakhond. Maar je bént het niet. Je bent het bewustzijn dat deze reactie waarneemt, dat de keuze heeft om mee te gaan in de stressrespons of om te kiezen voor een kalmerende respons. Je hebt de mogelijkheid om in te zien dat je zenuwstelsel reageert op jouw invulling van de werkelijkheid, niet op de werkelijkheid zelf.
Hoe doe je dat? Door te observeren, zonder oordeel. Door te merken dat de waakhond blaft, maar niet blindelings mee te gaan in de opwinding. Door te beseffen dat je de ruimte en vrijheid hebt om te kiezen hoe je reageert. Door te begrijpen dat je zenuwstelsel, hoe essentieel ook, niet de volledige omvang van je ervaring bepaalt.
Dit is de kracht van non-dualiteit. Het erkent dat we niet gescheiden zijn van onze ervaringen, maar ook niet volledig bepaald worden door onze fysieke reacties. We zijn het bewustzijn dat zich bewust is van de waakhond en de keuze heeft hoe te reageren. We zijn zowel de waakhond als de begeleider, zowel de reactie als de keuze.
Dus, de volgende keer dat je zenuwstelsel aanslaat, herinner jezelf eraan dat je meer bent dan de waakhond die blaft. Je bent ook het kalmerende bewustzijn dat in staat is te zien dat de dreiging misschien niet echt is. Je hebt de mogelijkheid om te kiezen hoe je reageert.
Hoe je er dan mee omgaat? Simpeler dan je denkt wellicht.
Adem diep in. Breng je aandacht naar het hier en nu. Erken de gevoelens en sensaties die zich voordoen in je lichaam. Merk de gedachten op die door je geest schieten. Oftewel: zie het gedrag van je waakhond. Hoor zijn gegrom, gekerm of geblaf. In plaats van deze reacties te onderdrukken of te negeren, omarm ze. Laat ze toe. Hij is geschrokken. En als je er liefdevol begeleidend voor hem bent, maar niet meegaat in zijn gedrag, koelt ie vanzelf weer af.
Zo ook met jou. Zie je emoties en gedachten voor wat ze zijn: signalen van je lichaam, niets meer en niets minder. Ze zijn niet ‘jij’. Ze definiëren je niet. Je bent het bewustzijn dat deze reacties waarneemt, niet de reacties zelf. Door dit te doen, begin je te zien dat je zenuwstelsel alleen reageert op de verhalen die je jezelf vertelt over de werkelijkheid, niet op de werkelijkheid zelf. En zo komt je zenuwstelsel weer tot rust. Niet door het te onderdrukken of te negeren, maar door het te erkennen en te omarmen.
Groeien in bewustzijn
Door te kiezen voor bewustzijn, kiezen we voor vrijheid. We kiezen ervoor om niet langer gevangen te zijn in de cycli van automatische reacties en angsten die ons zenuwstelsel ons kan laten ervaren. In plaats daarvan kiezen we ervoor om aanwezig te zijn, om te observeren en te erkennen wat er in ons lichaam gebeurt zonder erin verstrikt te raken. Door te kiezen, geven we onszelf de kans om te reageren in plaats van te reageren. We geven onszelf de kans om met mededogen en begrip naar onze eigen ervaringen te kijken, om te zien dat onze angst en ons ongemak vaak voortkomen uit onze interpretaties van de werkelijkheid, niet uit de werkelijkheid zelf.
Door te kiezen voor bewustzijn, kiezen we ervoor om de verhalen die ons zenuwstelsel ons vertelt te onderzoeken. We kiezen ervoor om vragen te stellen, om dieper te graven. We kiezen ervoor om nieuwsgierig te zijn, om open te staan voor de mogelijkheid dat er andere manieren zijn om de wereld te zien, andere manieren om te reageren. Het is deze keuze, dit bewuste besluit om te observeren en te onderzoeken in plaats van blindelings te reageren, die ons in staat stelt om de waakhond van ons zenuwstelsel te kalmeren. Door te kiezen voor bewustzijn, kiezen we voor een leven dat niet wordt bepaald door angst en reactie, maar door begrip en keuze. En dat is een leven dat, in alle opzichten, werkelijk vrij is.
Wanneer we de innerlijke vrijheid om te verkennen, te experimenteren en te genieten van het leven weer ontdekken, kunnen we onbevangen de wereld omarmen, met een nieuwsgierigheid en verwondering die ons uitnodigt om te groeien en te evolueren. Wil jij de volheid van het leven omarmen? Je speelruimte claimen? Je speelsheid in plaats van gedachten volgen? Doe dan mee met de opleiding Theater van het Leven.
