Naar aan leiding van de blog ‘hoogsensitief‘ van Emile Keuter op 2 januari 2019 op de website Medisch Contact schreef ik deze reactie. Deze kan ik helaas niet onder de blog plaatsen omdat ik geen lid ben van de website. Als iemand mijn reactie wil doorsturen naar Emile dan ben ik deze persoon ontzettend dankbaar!
Beste Emile,
Ik denk dat de meeste hoogsensitieve mensen ontzettend blij zijn dat u uw collega-neurologen gevoeligheid erkennen. Er is echter iets over ons persoonskenmerk dat u mag weten, wat u wellicht niet via de algemeen beschikbare bronnen op internet heeft vernomen. Daar informeer ik u graag over in deze brief.
U schrijft dat u weet dat hoogsensitiviteit geen stoornis is. Natuurlijk weet u dat. Dat schreef psychologe en hoogleraar Elaine Aron al in haar boek en artikelen, en het wordt tot op heden breed gedragen door de deskundigen in deze wereld. Hoogsensitiviteit (in Nederland ook hooggevoeligheid genoemd) hoeft namelijk geen probleem te zijn, net zoals rode haren of een langere lichaamslengte dan gemiddeld. Maar het is wel een persoonskenmerk waar je rekening mee mag houden in je leven omdat je anders klachten kunt krijgen die de gemiddelde mens niet snel ervaart.
Goed, geen stoornis dus. Hoe mogen we het dan wel zien? Hoogsensitiviteit gaat in de kern om de diepere verwerking van prikkels. Dat betekent dat hoogsensitieve mensen niet standaard last hebben van prikkels (al zullen zij ze wel intenser ervaren) maar dat de last pas komt wanneer ze óverprikkeld zijn. Net als emotionaliteit overigens. Ook dat is een gevolg van hoogsensitiviteit en niet de kern zelf.
De vragenlijst die overal op internet te vinden is wordt inderdaad hoog gescoord door de hoogsensitieve mens, echter naast de kern van HSP meet deze ook de overprikkeling en emotionaliteit. Sterker nog: de gevolgen nemen meer dan 75% van de vragen uit deze hele test voor hun rekening. Dat betekent dat ook mensen met ASS, mensen die overspannen/burn-out zijn of een psychische stoornis hebben zich zullen herkennen in de last van dit persoonskenmerk. Het is daarom belangrijk te kijken naar het kenmerk zelf en de vragenlijst te laten voor wat hij is; een leidraad in gesprekken. Tenminste, totdat er een goede test is ontwikkeld. In deze test staat ook niets over E-nummers of paranormale ervaringen. Simpelweg omdat het niet bij het persoonskenmerk hoort. Dat er mensen zijn die beide hebben is natuurlijk wel mogelijk. Maar dat is nog altijd geen reden om het 1-op-1 aan elkaar te koppelen. Datzelfde geldt voor problemen in de sensorische integratie. Een groot deel van de bevolking blijkt last te hebben van geuren, geluiden, aanrakingen etc maar dit staat los van hoogsensitiviteit. De hoogsensitieve mens kan prima met de (mogelijk irritante) prikkels dealen, totdat er overprikkeling optreedt. Pas dan is alles ineens teveel.
Terug naar HSP als persoonskenmerk dus wat mij betreft. Door de diepere verwerking van omgevingsprikkels en een intensere beleving van ervaringen, is hoogsensitiviteit een persoonskenmerk dat ervoor zorgt dat we langer de tijd te nemen om tot actie over te gaan en de neiging zaken in één keer goed te willen doen.
En daarin zijn we het eens; vermijding zal niet helpen om hoogsensitieve mensen beter met hun persoonskenmerk om te gaan. Angst voor overprikkeling of emotionaliteit is een groot probleem omdat we niet leren in een wereld waarin we mensen al op jonge leeftijd leren omgaan met hun (heftige) gevoelens en ervaringen. Ik ben het dan ook volledig met u eens (en de wetenschap staat achter u) als gezegd wordt dat er geleerd mag worden om met prikkels om te gaan. Maar niet enkel fysieke prikkels! Hoogsensitieve mensen verwerken alle prikkels dieper, dus ook hun eigen ervaringen (en emoties) worden dieper verwerkt. Logischerwijs zal angst (voor overprikkeling of negatieve emoties) problemen verergeren en mogen hoogsensitieve mensen dus aangemoedigd worden om het leven áán te gaan in plaats van toe te kijken en te wachten op het juiste moment, de ideale omstandigheden, de juiste hoeveelheid prikkels, de kleinste kans om te falen..
Hoogsensitiviteit hoeft, net als introversie of altruïsme, geen enkel probleem te vormen in je leven. Maar in algemene zin geldt wel dat we mensen mogen leren dat ze zich niet hoeven meten aan anderen, dat ze hun comfortzone op eigen wijze mogen verbreden en dat het leven leuker is wanneer je jouw ideale leven probeert vorm te geven in plaats van problemen poogt te vermijden.
Wanneer het kabinet maatregelen neemt om hoogsensitiviteit serieus te nemen dan zal ik staan juichen. Zodat leidinggevenden dan kunnen leren wat er nodig is om Vantage Sensitivity te stimuleren, zodat positieve psychologie en een groeimindset op stress gemeengoed kunnen gaan worden en de talenten van hoogsensitieve personen beter benut kunnen worden terwijl ze tegelijkertijd meer autonoom mogen gaan werken. Het komt niet enkel de HSP’er ten goede, maar ook de bedrijven en in bredere zin, de wereld. Want laten we eerlijk zijn; een diversiteit aan persoonseigenschappen is ontstaan en behouden in de evolutie omdat het ten goede komt aan de samenleving.
Persoonlijk houd ik van professionals die niet enkel werken aan het oplossen van problemen maar in bredere zin in het voorkomen ervan. Deze kijk op hoogsensitiviteit hoort daar wat mij betreft ook bij!
Hieronder is de oorspronkelijke blog van Emile te vinden zoals deze is gepubliceerd op medischcontact:
Ik denk dat de meeste collega’s met me eens zijn dat sommige mensen gevoeliger zijn dan anderen. De een ervaart dat als een voordeel maar een ander als een nadeel. Vooral voor die laatste groep is er nu hoop, want ze hebben een stoornis. Ze zijn hoogsensitief. De aandoening is te behandelen door prikkels te elimineren. Er is een enorm aanbod aan hulp voor deze patiënten, meestal door therapeuten die zelf ook hoogsensitief zijn en weten hoe erg dat is.
Het schijnt voor velen een openbaring te zijn als de diagnose hoogsensitiviteit wordt gesteld. Dat gebeurt op eenvoudige wijze met een vragenlijst die op vele plaatsen op het internet is te vinden. Hoogsensitieve personen (HSP’s) huilen gemakkelijk als ze verdriet van anderen zien; heel anders dan u of ik. Zij moeten hun grenzen bewaken en kunnen bijvoorbeeld niet tegen werken in een ruimte met meerdere collega’s, soms niet tegen parfum, nooit tegen veel geluid en licht en over het algemeen ook niet tegen E-nummers. Omdat ze zo gevoelig zijn hebben ze gemakkelijk paranormale ervaringen. HSP’s moeten hun leven enorm aanpassen om het draaglijk te maken. Het heeft nogal wat voeten in de aarde om dingen te vinden waar je niet tegen kunt en die dan te elimineren, maar het kan enorm helpen.
Op veel plaatsen kunt u lezen dat het een groot probleem is dat artsen en de wetenschap hoogsensitiviteit niet serieus nemen. Ik denk dat dat komt omdat wij wel aanvoelen welke kant het opgaat. Een eigenschap als hoogsensitiviteit kan gemakkelijk worden uitgebouwd tot een compleet psychosomatisch syndroom, een SOLK. Je voelt aan je water dat een therapie waarbij prikkels moeten worden voorkomen, hoogsensitiviteit niet geneest. Blootstelling aan prikkels ligt juist meer voor de hand bij mensen die ziek worden van overprikkeling.
Sensitisatie, het fenomeen dat neuronen gevoeliger worden, een lagere prikkeldrempel krijgen, is een neurologisch mechanisme dat vooral van belang is bij adaptatie. Als je met de auto een donkere tunnel inrijdt, kun je eerst slecht zien, maar na korte tijd ben je gewend. Als je dan de tunnel uitrijdt, ben je hoogsensitief voor licht. De behandeling is blootstelling aan licht en de situatie normaliseert snel. Als iemand te veel suiker in je koffie heeft gedaan, kan je die smakelijk maken door een hap suiker te nemen. Het elimineren van prikkels heeft over het algemeen geen goede invloed op sensitisatie en hoewel soms nodig (denk aan een migraine-aanval) is dat voor de lange termijn af te raden als behandeling. Ik verwacht evenwel dat minister Bruins binnenkort aankondigt dat werkgevers, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen hoogsensitiviteit als een serieuze aandoening moeten gaan beschouwen.
