Onderstaande conversatie heeft niet echt plaatsgevonden. Het zijn vragen en antwoorden die afgelopen jaar in mijn trainingen, op social media en tijdens verschillende gesprekken voorbij zijn gekomen. Veel leesplezier!
Oscar, een fervent beoefenaar van mindfulness, zat in het park met Xandra, eigenaar en hoofdtrainer bij De Wereld van Morgen. Hij was altijd een beetje sceptisch geweest over Xandra’s ideeën en filosofieën, maar recente gebeurtenissen in zijn leven hadden hem doen afvragen of er misschien meer aan de hand was.
“Ik mediteer elke dag,” begon Oscar, “en ik kan de stilte voelen, de rust. Maar soms voelt het alsof er iets ontbreekt. Alsof ik iets niet zie.”
Xandra knikte en glimlachte. “Misschien gaat het niet om iets dat je moet zien, maar om iets dat je moet herkennen. Weet je, je bent niet alleen de waarnemer van je gedachten en gevoelens, je bent ook het veld waarin ze verschijnen.”
Oscar fronste. “Wat bedoel je?”
“Ik bedoel dat jij, Oscar, niet alleen het ‘ik’ bent dat mediteert. Je bent ook het bewustzijn, het speelveld, waarin de meditatie zelf verschijnt. Jouw aanwezigheid is het veld waarin alles zich ontvouwt.”
Langzaam begon Oscar het te begrijpen. Hij herinnerde zich een recente meditatiesessie waarin hij zich volledig overgegeven had aan het proces, zonder verwachtingen of oordelen. Hij had zich gevoeld alsof hij samenvloeide met de wereld om hem heen, alsof er geen scheiding was tussen hem en de ruimte waarin hij zat. Was dit wat Xandra bedoelde?
De geur van vers gemaaid gras vermengd met de zachte geur van bloeiende bloemen vulde de lucht in het park. Het voelde deze keer toch anders aan. Alsof de wereld meer buiten hem was.
“Je bedoelt… ik ben het leven dat zich afspeelt?” vroeg hij dan ook vragend.
Xandra knikte. “Precies. En als je dat leven bent, dan zijn jouw mogelijkheden oneindig. Niet omdat je alles kunt bereiken wat je maar wilt, maar omdat alles wat je ervaart – de vreugde, het verdriet, de schoonheid, de pijn – allemaal verschijningen zijn binnen jouw bewustzijn, net als golven in een oceaan.”
Xandra ging verder. “Kijk naar de hemel, zie de wolken voorbij drijven. Kijk naar je gedachten, zie ze komen en gaan. Zijn ze werkelijk anders? Beide verschijnen spontaan, beide zijn tijdelijk, en beide worden waargenomen door iets diepers, iets onveranderlijks. Door dit besef te verdiepen, realiseren we ons dat we meer zijn dan het ‘ikje’ dat we dachten te zijn. We zijn het leven zelf, het goddelijke spel in al zijn vormen. We zijn de oceaan, niet de golven. We zijn het canvas, niet de verf. We zijn het geheel, niet de delen.”
Terwijl Oscar nadacht over Xandra’s woorden, kon hij het gekabbel van de nabijgelegen fontein en het vrolijke getjilp van vogels op de achtergrond horen. Zijn gezicht leek tijdens het nadenken op een weerbericht. Hij ging van geheel open en stralend naar bedenkelijk en donker.
“Oké,” zei hij zachtjes, “ik denk dat ik het begrijp, want ik voel dat als ik nadenk over hoe het leven wil stromen, dat ik blij word. Daar wil ik meer van. Maar dan is er dus nog altijd een ‘ik’ die iets wil. Besta ik niet? Hoe zit dat dan?”
Xandra dacht even na. “Mooie vraag!” zei zij. “Laten we een voorbeeld nemen om dit concept te illustreren. Stel je een tafel voor met daarop een mok en een boek. De tafel, de mok en het boek verschijnen als drie afzonderlijke fenomenen.
Nu, laten we dit toepassen op onszelf: “ik heb een neus en een kin”. Op het eerste gezicht lijkt het alsof er drie entiteiten zijn. We kunnen de neus en de kin identificeren, maar waar is die ‘ik’? Die ‘ik’ is nergens fysiek in het lichaam te vinden.
Als we elk onderdeel afzonderlijk onderzoeken, is er geen tastbaar ding dat als ‘ik’ kan worden geïdentificeerd. De ‘ik’ en ‘het lichaam’ zijn niet twee, maar één.”
“De wereld die je waarneemt, de tafel, de mok, het boek en zelfs je lichaam, ze bestaan allemaal ‘in’ jou, in je bewustzijn. Wanneer je tegen de tafel stoot en pijn voelt, is die pijn in je teen, een deel van jouw ervaring. Wanneer je de koelte van de tafel voelt onder je hand, is die sensatie ook in jou. Er is wellicht een externe wereld (dat ontken ik niet), maar alles wat je daarvan waarneemt, interpreteert, voelt en ervaart, vindt plaats in jou.”
“Je hebt niet alleen een leven, je bént het leven. En dat leven, dat onbegrensde bewustzijn, heeft geen ‘ik’ nodig om te bestaan en te ervaren. Het is de ultieme getuige, het eeuwige podium waarop het spel van het leven wordt gespeeld. Maar het heeft ons wel nodig om dat te realiseren, om de ware aard van het zijn te ontdekken. En dat is de wonderbaarlijke paradox van non-dualiteit.”
Oscar keek Xandra aan, een frons van inspanning op zijn voorhoofd terwijl hij worstelde met het nieuwe paradigma. “Xandra,” begon hij, “er zijn momenten waarop ik worstel met onzekerheid en twijfel. Het lijkt dan alsof er een soort tekort is aan zelfwaardering. Maar hoe bereik ik dat? Hoe kweek ik meer zelfrespect? Ik bedoel, hoe doe ik dat, als ik het bewustzijn zelf ben?” Ik dacht even dat ik het begreep, maar nu lijkt het weer weg…”
Xandra glimlachte. “Het is een diep en gelaagd inzicht, Oscar. Het is normaal om het gevoel te hebben dat je het begrijpt en dan weer kwijt te raken. Laten we beginnen met je vraag over zelfliefde.”
Zij nam een moment pauze, keek naar de bomen in het park, en vervolgde toen: “Echte zelfliefde is geen daad van het ‘ik’ naar het ‘ik’. Het is het erkennen en toelaten van alles wat in jou verschijnt zonder oordeel, net zoals het scherm in de bioscoop elke film toestaat die erop wordt geprojecteerd. Het is een onvoorwaardelijke openheid voor elke golf van ervaring die opkomt in de oceaan van jouw bewustzijn.”
“Dat betekent dat rode wangen, onzekerheid, twijfel… al deze dingen worden liefdevol toegestaan binnen jouw bewustzijn. Ze komen op en verdwijnen weer, net als alle andere verschijningen. Als je ze kunt zien zonder ze als problematisch te beschouwen, als je ze kunt toelaten zonder jezelf te veroordelen, dan is dat een vorm van zelfliefde.”
“En wat betreft je vraag over hoe je van jezelf kunt houden als je het bewustzijn bent,” vervolgde Xandra, “het is niet zozeer een kwestie van ‘doen’ als wel een kwestie van ‘zijn’. Het bewustzijn dat je bent, is al volledig open en accepterend. Het maakt geen onderscheid tussen goede en slechte ervaringen, het oordeelt niet, het verwerpt niets. Dat is de ultieme zelfliefde.”
Oscar was even stil terwijl een verkoelende bries die speels door zijn haren woei.
De woorden van Xandra hadden iets in hem geraakt. Hij voelde een zachte vrijheid, een gevoel van ruimte en acceptatie dat hij nog nooit eerder had gekend. Misschien was hij de weg niet kwijt, misschien was hij juist op weg naar een dieper begrip van wie hij werkelijk was.
