Wanneer het leven niet gaat zoals gepland en we vastzitten in negatieve emoties, geven we vaak de schuld aan stress, trauma, vroege jeugdervaringen, conflicten, hormonen of genetica. Maar verrassend genoeg is de manier waarop we hebben geleerd om met onze emoties om te gaan vaak het grootste probleem. In onze samenleving leren we spanning te verminderen of te vermijden. We leren onszelf te analyseren en begrijpen. Dit kan op korte termijn nuttig zijn, maar op de lange termijn kan het averechts werken. Confrontaties vermijden kan tijdelijke opluchting geven, maar als we dit altijd doen, wordt de drempel om ze aan te gaan steeds hoger. En je eigen gevoelsmatig veilige wereld steeds kleiner. Op een gegeven moment hangt je leven aan elkaar van ‘moetjes en gedoetjes’. Voelen weinig sociale situaties nog veilig. Alsof je elke week meer uitgeput raakt.
Een relaxt leven vol vrijheid en innerlijke speelruimte vraagt om een geheel nieuwe relatie met onze gevoelens. We moeten openstaan voor alles wat er is en het leven ten volle omarmen. Vrij en moeiteloos aanwezig zijn, verbonden met onszelf en anderen. Vanuit ‘embodied filosofie’ bied ik graag een andere kijk op onze psychologische ervaring. Mijn opleidingen en workshops zijn als een vrijplaats waarin ik je uitnodig om in jouw ervaring te duiken, ermee te spelen, afstand te nemen en verder te gaan. Geleid door je eigen fascinatie en nieuwsgierigheid vind je de weg terug naar jezelf. En als je eenmaal weet hoe het werkt kun je ook anderen in hun pad begeleiden, ongeacht met wie je werkt.
Less is More
“Less is more” is een bekend gezegde, maar het blijkt dat veel mensen dit in de praktijk moeilijk vinden. Onderzoek toont aan dat vrijwel niemand voor de subtractieve oplossing kiest wanneer ze voor een situatie staan die verbetering vraagt. In plaats daarvan voegen mensen bijna altijd een element toe, of het nu helpt of niet. Het blijkt dat additieve ideeën snel en makkelijk in ons opkomen, maar dat subtractieve oplossingen meer cognitieve inspanning vergen. Hierdoor zijn we vaak al ‘in beweging gekomen’ voordat het in ons opkomt dat er ook nog een alternatieve mogelijkheid bestaat. Dit leidt tot een zichzelf versterkend effect, want hoe vaker we oplossingen zoeken door iets toe te voegen of te veranderen, des te minder ons brein openstaat voor de mogelijkheid om iets weg te halen of te verwijderen.
Dit geldt ook voor onze psyche. Veel mensen zoeken persoonlijke ontwikkeling in nieuwe interventies en het verbeteren van hun (zelf)kennis door bijvoorbeeld boeken te lezen en cursussen te volgen. Maar we vergeten dat we allemaal geboren worden met aangeboren veerkracht en het vermogen om te improviseren. We kunnen gemakkelijk omgaan met de ups en downs van het leven. Iedereen heeft het vermogen om te helen, te leren wat we willen en te genieten van het leven. We hoeven niets aan onszelf te leren of te verbeteren (en dus ook niet aan anderen). We zijn al oké.
Deze waarheid zien we terug in vele spirituele tradities en vormt de gedeelde kern van onder andere het boeddhisme, Dao/Tao, de 3 principes, Advaita Vedanta, nondualiteit en diverse godsdienstige, religieuze en filosofische stromingen. Subtractieve psychologie verklaart vanuit dit oogpunt dat de menselijke psychologie van nature perfect functioneert. Hoe minder we aan ons hoofd hebben, des te beter ons natuurlijke systeem werkt. Hoe meer we begrijpen dat we beschikken over deze aangeboren capaciteit, des te meer onze aangeboren gemoedsrust tot zijn recht komt. Geconditioneerde psychologische gewoonten zoals stress, zorgen, angst, uitstelgedrag, perfectionisme enzovoort vallen dan op natuurlijke wijze weg. Er wordt meer speelsheid, ruimte, vrijheid, helderheid, welzijn en eigenheid ervaren. Je verbinden met je ware kern is een eenvoudige maar zeer effectieve benadering van geluk, vervulling en succes.
Wat is die ‘kern’ of waarheid dan waar naar verwezen wordt?
De kern waar naar verwezen wordt in alle grote spirituele tradities, zoals boeddhisme, hindoeïsme en mystieke stromingen binnen het jodendom, de islam en het christendom is non-dualiteit. Die onveranderlijke kern geeft een gevoel van eenheid, verbondenheid, vrijheid, vrede, geluk en openheid. Lijden hoort daar niet bij. Volgens non-duale ideeën komen lijden, verwarring, eenzaamheid en onvervuldheid doordat we vergeten zijn wie we echt zijn, namelijk het non-duale bewustzijn waarin alles wat we buiten ons ervaren ook tegelijktijdig in ons is. Een echte scheiding bestaat dus niet. En hoewel we als mens een gebeurtenis allemaal op onze eigen manier kunnen ervaren en er verschillende gevoelens bij hebben, komt die ervaring bij iedereen tot stand op dezelfde manier.
Nondualiteit kijkt dus nooit naar de inhoud van de gedachten, gevoelens en overtuigingen die je hebt. Dat is immers niet je kern. En sterker nog; als je gaat geloven dat je dat bent, dat je ‘iemand bent’, wil je dat vasthouden, beschermen of uitbreiden. Dat maakt dat er een constante behoefte in ons is aan controle, zelfverbetering en het najagen van doelen. Vanuit dit idee denken we dat we aan onszelf moeten “werken” om betere en succesvollere mensen te worden en een gelukkiger leven te leiden. We zoeken vaak strategieën om problemen op te lossen en onze persoonlijke ontwikkeling gaat eindeloos door. Die constante inspanning is de grote bron van lijden, want we vinden nooit rust en verliezen het contact met wie we echt zijn.
Wat is ‘Playful Nature psychologie’?
Als je jezelf afvraagt ‘wie ben ik?’ laat dan jouw innerlijke bron het antwoord zijn. Jouw inherente, nonduale natuur is speels en wordt niet beperkt door dualiteit, oordelen of tegenstellingen. Jouw ‘playful nature’ verwijst naar de oorspronkelijke, spontane aard van je mens-zijn, die niet wordt beïnvloed door cultuur, opvoeding of conditionering. Het is je natuurlijke staat van zijn waarin je open, ontspannen en nieuwsgierig bent, zonder je te laten beperken door bepaalde overtuigingen, verwachtingen of angsten.
De term “playful” verwijst naar de kwaliteit van onbevangenheid, lichtheid, creativiteit en spontaniteit die kenmerkend is voor ons als we in contact staan met onze nonduale natuur. Het gaat om het vermogen om te spelen met het leven, om het leven te ervaren als een avontuurlijke ontdekkingsreis, zonder ons te laten leiden door vaststaande ideeën of patronen. In een nonduale context gaat het niet om het streven naar een bepaald doel of het vermijden van pijn en lijden, maar om het volledig omarmen van het leven in al zijn facetten, inclusief de ups en downs, de vreugde en het verdriet. Ga maar na dat wanneer je speelt eigenlijk altijd alle gevoelens aanwezig zijn (en dat dit het vaak ook zo fijn maakt). Je bewust worden van je eigen playful nature is dus bewust worden van je ware natuur en deze te omarmen met liefde en mededogen, zonder (voor)oordeel.
Dit is waar “playful nature psychology” om de hoek komt kijken. Deze psychologische benadering gaat uit van de non-duale kern van ons bestaan. Het geloof in dualiteit, de scheiding tussen onszelf en de buitenwereld, is volgens deze benadering de oorzaak van lijden, verwarring, eenzaamheid en onvervuldheid. Als we ons bewust worden van onze non-duale aard, beseffen we dat we niet gescheiden zijn van alles om ons heen en dat we niet hoeven te streven naar verbetering of prestaties om gelukkig te zijn.
Wat is er anders aan?
Alle andere psychologische benaderingen zijn additief. Zij proberen welzijn te verbeteren door theorieën, technieken en concepten aan te leren, te oefenen en toe te passen. Hoewel deze benaderingen werkzaam kunnen zijn, merken veel mensen dat ze niet in alle situaties helpen en ook niets oplossen in de kern. Er wordt enkel een manier gegeven om ‘er beter mee om te gaan’. Daarom vraagt het constante waakzaamheid en inspanning om steeds opnieuw met frisse moed (of frisse ideeën) de voordelen ervan te behouden. Waarom?
Omdat ze gebaseerd zijn op een misverstand: het uitgangspunt dat mensen ‘psychisch beschadigd’ kunnen raken, en dat psychologisch welzijn een ‘prestatie’ is om naar te streven. Subtractieve psychologie vertrekt echter vanuit de tegenovergestelde positie: de erkenning dat mensen worden geboren met een aangeboren mentale veerkracht. Zodra iemand begint te beseffen en ervaren dat er psychologisch niets mis met hem is, begint zijn of haar welzijn en gemoedsrust drastisch te verbeteren. Hoe dieper een persoon begrip krijgt van de principes die ten grondslag liggen aan zijn of haar psychologisch functioneren, des te meer ze de voordelen van optimaal psychologisch functioneren gaan ervaren: ontspanning, zelfvertrouwen, productiviteit, helderheid, betere relaties enz.
Zijn we ook in staat dit zelf te doen?
Natuurlijk kan dat! Ben jij klaar met eeuwige verbetering? Wil je niet langer streven naar perfectie? Ben je eraan toe te stoppen met het bekritiseren van jezelf als je niet aan bepaalde normen voldoet? Herinner je weer hoe speels en creatief je als kinderen al was, voordat je werd geconditioneerd door je cultuur en opvoeding. Je bent wellicht vergeten hoe belangrijk het is om te spelen, te ontdekken en je te verwonderen over de wereld om ons heen. Maar het zit nog altijd in je natuur ingebakken.
Dus laten we ons weer herinneren wie we werkelijk zijn. Laten we onze speelse aard omarmen en ons richten op onze natuurlijke gaven en talenten. Laten we ons concentreren op wat ons verbindt in plaats van wat ons verdeelt. Laten we ons openstellen voor nieuwe mogelijkheden en onze creativiteit en spontaniteit laten stromen. Laten we de diversiteit en uniciteit van elke persoon omarmen en ons richten op eenheid in plaats van verscheidenheid. Laten we spelen en ons verwonderen over de wereld om ons heen. Wanneer je de zonnige kant van het leven kan zien en jezelf niet meer zo ongelofelijk serieus neemt, ontstaat er ruimte voor dat wat echt belangrijk is. Dát is waar een playful leven begint. Dit is wat “playful nature psychology” ons kan leren.
Je brein leeft alsof alles een herhaling is van het verleden, je hart leeft alsof de toekomt je kan geven waar je altijd al op zat te wachten. Maar het leven verwelkomt je gewoonweg in het heden. Mijn boodschap is dan ook simpel: jij hébt geen leven, jij bént het leven. Het leven vraag nooit iets anders, dan ermee te zijn.
