In onze alledaagse ervaring is het gebruikelijk om de wereld en onszelf te zien als afzonderlijke entiteiten. We verdelen de wereld in categorieën zoals ‘goed’ en ‘kwaad’, ‘ik’ en ‘ander’, en ‘binnen’ versus ‘buiten’. Hoewel dit duale denken ons helpt om de wereld om ons heen te navigeren, kan het ook leiden tot een beperkt en fragmentarisch begrip van onszelf en de realiteit. Non-dualiteit is een spiritueel concept dat uitnodigt tot het onderzoeken van de onderliggende eenheid en verbondenheid van alle dingen.
Een vaak gebruikt voorbeeld om non-dualiteit te illustreren, is de analogie van de oceaan en de golven. Als we naar de oceaan kijken, zien we talloze golven die op en neer bewegen, elk met hun eigen vorm en grootte. Op het eerste gezicht lijken de golven afzonderlijke entiteiten te zijn, gescheiden van de oceaan en van elkaar. Echter, als we dieper kijken, realiseren we ons dat elke golf slechts een tijdelijke manifestatie is van hetzelfde water en deel uitmaakt van dezelfde oceaan.
Een ander voorbeeld om non-dualiteit te illustreren, is het menselijk lichaam en zijn cellen. Het lichaam bestaat uit miljarden cellen die samenwerken om het leven en de functies van het lichaam te ondersteunen. Hoewel elke cel een unieke en specifieke rol heeft, vormen ze samen één geheel. Geen enkele cel kan op zichzelf bestaan zonder de ondersteuning van en samenwerking met andere cellen. Ze zijn allemaal intrinsiek met elkaar verbonden, ondanks hun schijnbare individualiteit.
Onze menselijke ervaring kunnen we verklaren als een samenkomen van drie principes: het leven zelf (anders zou er geen ervaring mogelijk zijn), ons denken over onszelf, de ander en de wereld om ons heen, en het feit dat we ons hiervan bewust zijn. Vaak richten we ons op onze ervaringen die uit het denken ontstaan. Soms is dat fijn, maar vaak ook leidt dit tot gevoelens van afgescheidenheid, competitie en conflict. We kunnen echter ook leren om de onderliggende eenheid en verbondenheid van alles te erkennen. De wereld ziet er dan anders uit en we leiden en begeleiden ook anders. Daar gaat dit artikel over.
De duale aanpak
Duaal leiderschap en begeleiding zijn gebaseerd op het idee dat de (bege)leider en degenen die worden geleid of begeleid afzonderlijke individuen zijn. Hierbij worden beslissingen genomen op basis van individuele- of groepsbehoeften en belangen, en ligt de focus op het bereiken van specifieke doelen. In sommige situaties kan duaal leiderschap effectief zijn, bijvoorbeeld wanneer er duidelijke doelen moeten worden bereikt of wanneer er behoefte is aan een gestructureerde, hiërarchische benadering vanwege de complexiteit van de situatie.
Duaal (bege)leiderschap maakt vaak gebruik van hiërarchische structuren, waarbij beslissingen en verantwoordelijkheden worden gedelegeerd van degene met de hoogste status naar degenen met een lagere status. Ook tips en hulp worden op deze wijze ‘gegeven’ door de professional aan degene met de laagste status. Duaal (bege)leiderschap is vaak gericht op het bereiken van meetbare resultaten en het behalen van concrete doelen. Een manager die zijn team pusht om de verkoopdoelen te halen door individuele bonussen en incentives aan te bieden, kan worden beschouwd als een voorbeeld van duaal leiderschap. Dit kan competitief gedrag uitlokken bij groepsleden om doelen (snel) te bereiken of te overtreffen.
De non-duale aanpak
Non-duaal (bege)leiden is gebaseerd op het idee van menselijkheid en er wordt ervaren dat zowel de (bege)leiders als degene die worden geleid of begeleid intrinsiek met elkaar verbonden zijn. In deze benadering ligt de focus op het bevorderen van samenwerking, verbinding en onderlinge ondersteuning, en wordt besluitvorming gezien als een collectief proces. Non-duaal (bege)leiderschap werkt goed wanneer samenwerking en verbinding bevorderd mogen worden en het welzijn van teamleden van cruciaal belang is voor het bereiken van succes.
Bij non-dualistisch (bege)leiden is er een streven naar gelijkwaardigheid en samenwerking tussen de leider en teamleden, in plaats van een hiërarchische structuur. Er wordt waarde gehecht aan het delen van ideeën, kennis en middelen om gezamenlijk doelen te bereiken. Vaak richt het zich ook op het bevorderen van een holistische visie die het welzijn en de ontwikkeling van zowel individuen als de hele groep of organisatie omvat, in plaats van alleen te focussen op specifieke doelen of resultaten. Een manager kan bijvoorbeeld teamleden aanmoedigen om ideeën te delen die het belang van emotionele intelligentie en het welzijn van teamleden benadrukken.
Verbondenheid in een schijnbaar verdeelde wereld
In onze dagelijkse ervaringen lijkt het soms alsof we allemaal gescheiden zijn van elkaar. We zijn gewend om de wereld en onszelf op te splitsen in categorieën zoals ‘goed’ en ‘kwaad’. Maar wat als er een diepere waarheid is, verborgen onder de oppervlakte van deze schijnbare dualiteit? Zoals er een ‘wij’ is zodra ‘jij’ en ‘ik’ in gesprek zijn met elkaar? En er enkel een ‘hier’ en een ‘daar’ bestaat wanneer je de hele vloer in ogenschouw neemt?
Het leven nodigt ons uit om dieper te kijken en de onderliggende eenheid en verbondenheid van alles te ontdekken. Hoe zou het zijn als we deze non-duale wijsheid toepassen op leiderschap en begeleiding? Ware leiders en begeleiders doorbreken dan de hokjesmentaliteit die de wereld in kleine stukjes verdeelt, ze geloven niet langer dat ze als kleuters zijn die krampachtig hun speelgoed moeten opbergen omdat ze anders problemen krijgen. Ze omarmen de complexiteit en diversiteit van het leven en smeden verbindingen die verder reiken dan de grenzen van onze verbeelding.
Laten we voor onze gezamelijke toekomst de hiërarchie maar wat verwateren en de kracht van verbinding en wederzijdse ondersteuning omarmen. Laten we emotionele intelligentie, compassie en empathie centraal zetten in onze benadering van leiderschap. Laten we de unieke kwaliteiten en talenten van elk individu vieren, terwijl we ook het belang van het collectief en de onderlinge afhankelijkheid erkennen. Zodat we de moed hebben om onze harten te openen, onze handen uit te reiken en elkaar te ondersteunen als medereizigers op deze wonderbaarlijke reis van het leven. Samen kunnen we de golven van verandering trotseren en op weg gaan naar een betere toekomst, voor ons allemaal!
