Nondualiteit is een onderwerp dat veelal geassocieerd wordt met het boeddhisme, advaita Vedanta of zelfs verlichtte meesters. Maar non-duale benaderingen in zorg, onderwijs en bedrijfsleven zijn inmiddels vrij gewoon en veel voorkomend. Ze kunnen ook verschillende voordelen hebben. Ik zet er enkele voor je op een rijtje:
- Betere samenwerking
- Hogere productiviteit
- Betere communicatie
- Betere zorgkwaliteit
- Persoonlijke groei
Betere samenwerking: Non-duale benaderingen kunnen leiden tot een meer gelijkwaardige en inclusieve werkcultuur, waarin er meer aandacht is voor onderlinge verbinding en samenwerking. Dit kan bijdragen aan betere samenwerking tussen collega’s en afdelingen.
Hogere productiviteit: Door het verminderen van hiërarchie en het geven van meer autonomie aan medewerkers, kan het bedrijfsleven meer vertrouwen en verantwoordelijkheid geven aan werknemers, wat kan leiden tot hogere productiviteit en betere resultaten.
Betere communicatie: Non-duale benaderingen kunnen ook bijdragen aan een verbeterde communicatie tussen mensen. Door een open houding en het luisteren naar elkaar, kunnen werknemers inzicht krijgen in elkaars behoeften en verwachtingen.
Betere zorgkwaliteit: In de zorg kan een non-duale benadering bijdragen aan een betere kwaliteit van zorg. Door de focus te leggen op de relatie tussen de zorgverlener en de patiënt, kan er meer aandacht zijn voor de behoeften en wensen van de patiënt en kan er beter worden aangesloten op de individuele situatie van de patiënt. Dit geldt overigens overal waar zorg en aanpak op maat nodig is, zorgkwaliteit gaat dus verder dan enkel de reguliere zorg. Denk aan preventie van ziekteverzuim (HR) of leerlingbegeleiding in het onderwijs.
Persoonlijke groei: Non-duale benaderingen kunnen ook bijdragen aan persoonlijke groei van werknemers en patiënten. Door het stimuleren van zelfreflectie en bewustzijn kan er meer inzicht komen in de eigen kwaliteiten en ontwikkelpunten.
Kortom, non-duale benaderingen kunnen bijdragen aan een positievere werkcultuur, betere resultaten, betere kwaliteit van zorg en persoonlijke groei. Hoewel ik me niet richt op specifieke nonduale benaderingen, is er wel een relatie tussen deze benaderingen en wat ik bied in de wereld.
Nonduale benaderingen richten zich allemaal op het loslaten van vaste kaders en structuren, en het creëren van ruimte voor openheid, flexibiliteit en speelsheid. Door te werken vanuit een non-duale mindset, worden starre denkpatronen doorbroken en ontstaat er meer speelruimte voor creativiteit, innovatie en verandering.
Speelsheid is daarbij een belangrijk aspect, omdat het de mogelijkheid biedt om met een open blik en zonder oordeel nieuwe mogelijkheden te ontdekken en te experimenteren met nieuwe ideeën en benaderingen. Het stimuleert het verkennen van nieuwe perspectieven en het ontdekken van nieuwe kansen en uitdagingen, zonder vast te houden aan bestaande ideeën en overtuigingen. Zo kan speelsheid helpen om een cultuur van continu leren en ontwikkelen te creëren, zowel op individueel niveau als binnen organisaties en gemeenschappen.
Laten we eens naar enkele specifieke nonduale benaderingen die effectief ingezet worden:
Bedrijfsleven en management
Nonduaal managen is een benadering van leiderschap die gebaseerd is op de principes van nondualiteit. Nonduaal managen stelt dat leiderschap niet alleen gericht moet zijn op het bereiken van specifieke doelen, maar ook op het ontwikkelen van een dieper begrip van de eenheid van het zelf en de organisatie. Nonduaal managen richt zich op het creëren van een werkomgeving waarin medewerkers worden aangemoedigd om deze eenheid te ervaren en te begrijpen, en waarin beslissingen worden genomen vanuit een niet-dualistisch perspectief. Enkele voorbeelden hiervan zijn oa Deep Democracy, Holacracy, Sociocratie, IDM, Theorie U, Appreciative Inquiry, Spiral Dynamics en Integral Theory.
- Deep Democracy is een methode voor besluitvorming en conflictoplossing die de wijsheid van de minderheid betrekt bij de meerderheidsbesluiten en zich richt op het creëren van inclusieve en gelijkwaardige gesprekken.
- Holacracy is een systeem voor organisatieontwikkeling en governance dat gericht is op het creëren van een flexibele en adaptieve organisatiestructuur. Het hanteert non-duale principes door het verminderen van hiërarchie. Het stelt mensen in staat om autonoom te werken en beslissingen te nemen op basis van eigen rollen en verantwoordelijkheden. Ook moedigt het transparantie en open communicatie aan.
- Sociocratie is een systeem voor organisatieontwikkeling en besluitvorming dat gericht is op het creëren van gelijkwaardige en inclusieve gesprekken en het delen van macht en verantwoordelijkheid.
- Integrative Decision-Making (IDM) maakt gebruik van meditatie en mindfulness-oefeningen om de deelnemers te helpen hun bewustzijn te vergroten en zich meer bewust te worden van hun eigen vooroordelen en overtuigingen. Het doel is om de deelnemers te helpen meer open te staan voor andere perspectieven en om tot gezamenlijke besluitvorming te komen.
- Theorie U wordt vaak toegepast in organisatieontwikkeling en leiderschapsontwikkeling. Het is een benadering die gericht is op het faciliteren van diepgaande verandering door middel van het ontwikkelen van bewustzijn en het openstaan voor nieuwe mogelijkheden en perspectieven.
- Appreciative Inquiry is een methode voor organisatieverandering die zich richt op het identificeren en versterken van de positieve aspecten van een organisatie om te leiden tot verandering en groei.
- Spiral Dynamics en Integral Theory zijn modellen voor menselijke ontwikkeling en organisatieverandering dat zich richt op het begrijpen van de verschillende niveaus van menselijk bewustzijn en het aanpassen van de organisatie aan deze niveaus.
Omdat bedrijfsleven vaak gericht is op het behalen van meetbare resultaten en financiële doelstellingen, wat kan leiden tot een focus op korte-termijnwinsten en een gebrek aan aandacht voor de bredere gevolgen van zakelijke beslissingen op de lange termijn, zijn nonduale benaderingen niet altijd voor de hand liggend om in te zetten. Bovendien kan er een hiërarchische cultuur heersen waarin er veel waarde wordt gehecht aan de autoriteit van leiders en het opvolgen van bepaalde regels en procedures. Dit kan het moeilijker maken om non-duale benaderingen te implementeren die meer gericht zijn op zelfsturing, vertrouwen en samenwerking. Wanneer men in het bedrijfsleven een non-duale benadering wil invoeren wordt vaak gebruik gemaakt van het trainen en opleiden van het gehele personeel. Hierbij kan echter vanuit individuen (om heel verschillende redenen, die los kunnen staan van het geïmplementeerde) weerstand zijn tegen verandering, waardoor het moeilijk kan zijn om nieuwe benaderingen te implementeren.
Zorg en welzijn
Binnen de zorg is nonduale psychologie een tak van de psychologie die zich richt op de studie van menselijk gedrag en mentale processen vanuit een nonduaal perspectief. Nonduale psychologie stelt dat ons gevoel van scheiding en dualiteit verantwoordelijk is voor veel van onze emotionele problemen en psychische stoornissen. Het doel van nonduale psychologie is om mensen te helpen deze illusie van scheiding te doorbreken en een dieper gevoel van eenheid en verbondenheid te ervaren. Voorbeelden hiervan zijn oa geweldloze communicatie, mindfulness en ACT.
- Geweldloze communicatie, ook bekend als verbindende communicatie, is een methode die gericht is op het creëren van empathische communicatie en het oplossen van conflicten door middel van begrip en verbinding. Deze benadering wordt ook toegepast in andere contexten, zoals onderwijs en bedrijfsleven.
- Mindfulness is een methode die gericht is op het ontwikkelen van bewustzijn en aanwezigheid in het moment. Het wordt vaak gebruikt om stress te verminderen en veerkracht te vergroten. In het verlengde hiervan is Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR): Een programma dat mindfulness meditatie en yoga combineert om patiënten te helpen omgaan met stress, pijn en ziekte.
- Acceptance and Commitment Therapy (ACT): Een vorm van cognitieve gedragstherapie die gericht is op het vergroten van psychologische flexibiliteit door het accepteren van emoties en gedachten in plaats van ertegen te vechten.
Daarnaast zijn er benaderingen binnen de zorg waarbij de relatie tussen zorgverlener en zorgvrager centraal staat. Deze benaderingen benadrukken allemaal de menselijke kant van zorgverlening en het belang van het opbouwen van een vertrouwensrelatie tussen de zorgverlener en de patiënt. Ze bieden een holistische benadering van zorgverlening waarbij niet alleen aandacht is voor de fysieke aspecten van de ziekte, maar ook voor de emotionele, sociale en spirituele aspecten van het leven van de patiënt.Voorbeelden hiervan zijn oa: Relationele zorg, empathische zorg, compassionate care en holding space.
- Relationele zorg is een benadering welke het belang benadrukt van persoonlijke relaties tussen zorgverleners en patiënten. Het gaat niet alleen om de technische aspecten van de zorg, maar ook om de empathie, menselijkheid en respect die de zorgverlener aan de patiënt kan bieden. Hierbij is het van belang dat de zorgverlener niet alleen zorgt voor de patiënt, maar ook met de patiënt.
- Empathische zorg gaat over het ontwikkelen van empathie en het vermogen om de perspectieven van de patiënt te begrijpen en hierop in te spelen. Het doel is om de patiënt te helpen omgaan met de uitdagingen van ziekte en behandeling, en om hun welzijn te bevorderen.
- Compassionate care is een benadering welke gaat over het bieden van zorg met mededogen en begrip, waarbij de zorgverlener zich richt op het verlichten van het lijden van de patiënt en het bevorderen van hun welzijn en kwaliteit van leven. Hierbij gaat het niet alleen om de technische aspecten van de zorg, maar ook om de emotionele en spirituele behoeften van de patiënt.
- Holding space verwijst naar het creëren van een veilige en ondersteunende omgeving waarin mensen kunnen zijn wie ze zijn en hun emoties en ervaringen kunnen uiten zonder oordeel of advies. Het idee van het creëren van een dergelijke omgeving is gebaseerd op het besef dat elk individu zijn of haar eigen unieke pad heeft en dat hun emoties en ervaringen waardevol zijn en gerespecteerd moeten worden. Holding space gaat dus uit van een nonduale, holistische en inclusieve benadering.
Nonduale benaderingen worden om verschillende redenen niet altijd toegepast in de zorg. Een mogelijke reden is dat de focus in de zorg vaak ligt op het behandelen van specifieke symptomen en het oplossen van problemen, terwijl non-duale benaderingen gericht zijn op het onderzoeken van de onderliggende oorzaken en het bevorderen van de algehele gezondheid en welzijn van de patiënt. Daarnaast vereisen non-duale benaderingen vaak een zekere mate van openheid en flexibiliteit van zorgverleners en organisaties, omdat ze niet altijd passen binnen de traditionele hiërarchische en bureaucratische structuren die in de zorgsector vaak worden gebruikt. Tot slot beschikken niet alle medewerkers in de zorg over de kennis van en begrip zover non-duale benaderingen en hoe ze toegepast kunnen worden. Veel medewerkers kiezen ervoor om zich zelfstandig te laten bijscholen of bieden hun diensten als zzp’er aan waardoor ze gemakkelijk voor een alternatieve aanpak kunnen kiezen.
Onderwijspedagogiek
Nonduale pedagogiek is gericht op het ontwikkelen van een onderwijsbenadering die gebaseerd is op de principes van nondualiteit. Nonduale pedagogiek stelt dat onderwijs niet alleen gericht moet zijn op het overbrengen van kennis en vaardigheden, maar ook op het ontwikkelen van een dieper begrip van de eenheid van het zelf en de wereld. Nonduale pedagogiek richt zich op het creëren van een leeromgeving waarin studenten worden aangemoedigd om deze eenheid te ervaren en te begrijpen. Daarnaast zien we benaderingen in het verlengde van de nonduale pedagogiek welke allemaal de menselijke kant van het onderwijs en het belang van het opbouwen van een vertrouwensrelatie tussen de leraar en de leerling benadrukken, waarbij niet alleen aandacht is voor de cognitieve aspecten van het leren, maar ook voor de sociaal-emotionele en persoonlijkheidsontwikkeling van de leerling. Voorbeelden zijn oa pedagogische tact, didactische tact, relationeel pedagogisch handelen en leren van binnenuit.
- Pedagogische tact is gericht op het ontwikkelen van een niet-dualistische benadering van het onderwijs. Nivoz, het Nederlands Instituut voor Onderwijs- en Opvoedingszaken, promoot deze benadering, waarbij de relatie tussen leraar en leerling centraal staat. De kern van pedagogische tact is de mogelijkheid van de leraar om met sensitiviteit en inlevingsvermogen in te spelen op de individuele behoeften en ontwikkelingsfasen van de leerlingen, en tegelijkertijd hun eigen rol en verantwoordelijkheid in het onderwijsproces te behouden. Dit impliceert een bewustzijn van de complexiteit van de interactie tussen leraar en leerling, en de erkenning van de subjectiviteit van beide partijen. Door deze benadering kunnen leraren een veilige en stimulerende leeromgeving creëren, waarin leerlingen zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen.
- Didactische tact gaat over het vermogen van de leraar om zich in te leven in de leerling en diens leerbehoeften, en daarop in te spelen met gepaste didactische en pedagogische strategieën.
- Relationeel pedagogisch handelen gaat het om het aangaan van een persoonlijke relatie met de leerling en het bieden van een veilige en ondersteunende leeromgeving. Het doel is om het welzijn van de leerling te bevorderen en de ontwikkeling van zijn of haar talenten en persoonlijkheid te stimuleren.
- Bij ‘leren van binnenuit’ staat tot slot het leren van de leerling zelf centraal en wordt er gekeken naar zijn of haar individuele behoeften, interesses en motivaties. Het doel is om het leren van de leerling te bevorderen door aan te sluiten bij zijn of haar eigen leef- en belevingswereld.
Er zijn verschillende redenen waarom het onderwijs niet altijd non-duaal werkt. Zo zijn veel onderwijsmethoden gebaseerd op traditionele modellen en benaderingen die gericht zijn op het overdragen van kennis van leraar naar leerling. Vaak zijn deze methoden duaal van aard en focussen op goed en fout, op het stellen van doelen, het geven van instructies en het evalueren van prestaties waarbij de nadruk ligt op het behalen van resultaten. Vaak zijn er institutionele beperkingen zoals regels en structuren, waarbij er een focus ligt op het volgen van het curriculum, het behalen van examens en het bereiken van bepaalde prestatiedoelen, die niet altijd aansluiten bij een non-duale benadering. Dit kan ook in de onderwijscultuur aanwezig zijn. Bovendien hebben veel leraren niet de training en vaardigheden om een non-duale benadering in hun onderwijspraktijk toe te passen. Toch zijn er steeds meer onderwijsinstellingen en leraren die alternatieve benaderingen omarmen, waaronder non-duale benaderingen.
Tot slot
De laatste jaren wordt er veel aandacht besteed aan neurodiversiteit. Neurodiversiteit is het idee dat er natuurlijke variatie bestaat in de manier waarop onze hersenen werken en informatie verwerken. Onder deze groep vallen bijvoorbeeld hoogsensitieve mensen (HSP’ers), hoogbegaafden, en mensen verschillende neurologische verschillen, zoals autisme, ADHD, dyslexie etc. Het idee van neurodiversiteit benadrukt dat deze verschillen niet per se als afwijkingen of stoornissen moeten worden gezien, maar eerder als natuurlijke variaties binnen de menselijke soort. Op dit moment drukt echter de zorgvraag sterk op onderwijs, zorg en bedrijfsleven. Zou een nonduale benadering daarin een oplossing kunnen zijn?
Een nonduale benadering kan goed passen bij neurodiverse mensen omdat het uitgaat van openheid, diversiteit en flexibiliteit. Zo hebben hoogsensitieve mensen bijvoorbeeld vaak een diepgaande manier van ervaren en verwerken van informatie en prikkels, waardoor zij baat kunnen hebben bij een benadering die ruimte biedt voor deze intensiteit en deze ervaringen serieus neemt. In een nonduale benadering wordt niet geoordeeld over wat iemand voelt of ervaart, maar wordt er juist ruimte gemaakt voor deze ervaringen, wordt gezien dat ze heel normaal en menselijk zijn. En wordt er vanuit gelijkwaardige basis gezocht naar manieren om hier op een constructieve manier mee om te gaan. Hierbij staat het ontwikkelen van zelfbewustzijn centraal, wat neurodiverse mensen kan helpen om zelfzorg toe te passen bij de intense ervaringen die zij soms hebben.
