Arianne zat tegenover me, met enigszins vermoeide ogen en een lichte frons op haar voorhoofd. “Ik ben zo vaak onzeker,” begon ze haar verhaal, “en ik voel me ellendig wanneer die onzekerheid me plotseling overvalt of wanneer anderen het aan me kunnen merken. Om er in de toekomst minder last van te hebben, grijp ik elk boek dat ik vind over dit onderwerp en volg ik trainingen in de hoop dat gevoel te verminderen. Ik besef heel goed dat dit allemaal in mijn hoofd gebeurt. Ik plan ook vaak ver vooruit, raak gefrustreerd als er onverwachte dingen gebeuren en heb dan tijd nodig om me aan te passen en bij te komen.”
Ik begrijp je volkomen, Arianne,” zei ik zachtjes. “Onze samenleving moedigt ons vaak aan om te zoeken naar oplossingen, om grip te krijgen op alles wat we voelen. We worden gebombardeerd met boodschappen over zelfhulp, persoonlijke groei en het streven naar perfectie. Hierdoor voelen we ons soms alsof we constant moeten vechten tegen onze eigen natuur, of het nu gaat om onze emoties, gedachten of zelfs onze levensomstandigheden.”
Ze leunde iets naar voren, haar ogen zoekend naar meer inzicht. “Maar,” vervolgde ik, “het interessante is dat deze strijd vaak zelf een bron van stress en onzekerheid wordt. Wat als we, in plaats van te proberen onze gevoelens en gedachten te controleren of te veranderen, ze leren accepteren en omarmen als een natuurlijk onderdeel van het mens-zijn? Zou je geïnteresseerd zijn om daar meer over te weten? Dat was ze, en hieronder vind je een samenvatting van ons gesprek omdat ik denk dat het voor jou mogelijk ook interessant is hier meer van mee te krijgen.
Veranderen versus Herkennen
Weet je, de meeste mensen dachten (en denken nu nog), dat als dingen niet gingen zoals we wilden, we gewoon alles moeten omgooien en aanpakken. We geloven dat door het manipuleren van onze externe wereld (doe wat je leuk vind / leef authentiek!) of door het herstructureren van onze interne overtuigingen en gedachten (met name ook bekend van de cognitieve gedragstherapie), we welzijn en innerlijke vrede kunnen bereiken. Beetje sleutelen hier, een beetje tweaken daar, en hopelijk komen we dan in een fijne, zen-achtige staat van welzijn en vrede zogezegd.
Maar guess what? Da’s hartstikke vermoeiend. Het kost bakken energie. En je bent altijd op je hoede of er nog iets is om te fixen. Je bent gewoonweg nooit goed genoeg. En je omgeving dus ook niet. Het klinkt pittig, hè? Maar geloof me; er is een andere coole manier om hiernaar te kijken. Een inzicht dat je misschien kent uit ACT therapie: Stel je voor dat onze gedachten gewoon voorbijtrekkende wolkjes zijn in een grote blauwe lucht. Ze komen en gaan, en we hoeven ons er niet te veel van aan te trekken. Door het herkennen van de constante stroom van gedachten en gevoelens die daaraan verbonden zijn en het besef dat ons welzijn niet afhankelijk is hiervan, kunnen we een diepe vrede en welzijn ervaren, ongeacht welke gedachte-wolkjes voorbij drijven.
Arianne’s inzicht
Toen ik dit perspectief aan Arianne introduceerde begon er iets te verschuiven. Ze realiseerde zich dat haar behoefte om te controleren en te veranderen niet zozeer voortkwam uit de ervaring die ze had, maar het oordeel dat ze erover had en haar weerstand ertegen. Ze begreep dat haar gedachten en gevoelens geen vaste realiteit vertegenwoordigden die bestreden of veranderd moesten worden. Maar ze was er nog niet helemaal uit merkte ik, toen ze me de volgende vraag stelde: “Betekent dit dat ik gewoon mijn gedachten en gevoelens moet laten zijn, zonder erop te reageren?” Ik antwoorde dat ze gelijk had. Dat het er niet om gaat de inhoud van je gedachten te veranderen, maar dat je je wel degelijk bewust mag zijn van hetgeen dat in je speelt.
Ik gaf haar het volgende voorbeeld; stel nu dat er een kind van een jaar of acht is, dat honger heeft. Hij weet niet wat dit ‘honger’ is en voelt gewoon dat er daarbinnen in z’n buik iets niet happy is. Als het kind niets eet zal het wellicht op een gegeven moment buikpijn gaan ontwikkelen, wat een logisch gevolg van de honger is. Maar als het kind er geen bewustzijn op heeft weet hij niet wat die buikpijn betekent. Hij voelt zich wellicht gewoon ziek en ellendig. En als het dagelijks voorkomt dan denkt het wellicht dat er echt iets mis is met hem. Of neemt zelfs de verkeerde overtuiging aan dat ‘het iemand is met buikpijn’. Alsof het iets over het kind zelf zegt.
Dit doen we ook gedurende de dag. Niet zozeer met eten (dat herkennen we vaak wel) maar met onbewuste processen. Als je niet beseft dat je behoefte hebt aan even bij te kletsen voordat je aan het werk gaat, dan ga je wellicht met weerzin aan de slag. Dan vind je na een tijdje wellicht je werk gewoonweg ‘stom’, of maak je ervan dat jij iemand bent die niet in een strakke bedrijfscultuur past. Maar als je beseft dat je behoefte hebt aan eerst even bij te kletsen voordat je aan het werk gaat dan kun je zien dat wanneer de werkelijkheid anders loopt dat je even compassievol naar jezelf en de keuzes in het bedrijf kunt zijn. De gevoelens blijven wellicht, maar je maakt er niet iets ‘groters’ van. En dat maakt een wereld van verschil!
Arianne zag de weken erna in hoe ze haar weerstand tegen onzekerheid inderdaad vaak projecteerde op het team waar ze in zat (dat ook zo prestatiegericht was) of op zichzelf (want hoe kwam ze er nu eens vanaf?) en in plaats van te proberen haar innerlijke of uiterlijke wereld te veranderen, kon ze nu met meer compassie en begrip naar haar gedachten kijken. Dit nieuwe perspectief gaf haar een dieper gevoel van ‘oké zijn met zichzelf’ en het besef dat er dus echt niets mis met haar is, wat ze ook voelt, denkt of ervaart.
Conclusie
Net als Arianne kunnen velen van ons gevangen raken in de val van het proberen te controleren en veranderen van onze realiteit om ons beter te voelen. Echter, door te begrijpen dat ons welzijn al binnenin ons aanwezig is en dat onze gedachten en gevoelens slechts voorbijgaande verschijnselen zijn, kunnen we een dieper gevoel van welzijn en vrijheid ervaren.
Zie je deze worsteling bij jouw klanten? Overweeg dan de opleiding ‘Theater van het Leven‘. Dit is het eerste jaar van de opleiding tot Vakspecialist Playfulness. Hierin leer je niet om nog dieper te duiken in het hoe-en-wat van Arianne’s verhaal (of hoe jouw klanten dan ook heten), maar richt je je op het enige dat echt telt: kennis over de menselijke ervaring. Door te begrijpen wat er vanbinnen gaande is, kun je diepgaandere transformatie creëren, die ook op andere punten dan enkel de ingebrachte vraag van toepassing kan zijn. Word expert in de menselijke ervaring en bied jouw klanten het inzicht dat ze werkelijk zoeken.
