Heb jij je ooit afgevraagd waarom je je soms zo kwetsbaar en ongemakkelijk voelt in sociale situaties? In mijn nieuwste blog deel ik mijn persoonlijke inzicht over de relatie tussen empathie en schaamte. Ontdek hoe jouw vermogen tot empathie kan leiden tot het cognitief ervaren van schaamte en hoe je deze relatie kunt herkennen en transformeren. Het is de overgang die je kunt maken van het eerste naar het tweede stadia in Playful Nature Psychologie. Lees door om mijn blog te lezen:
Empathie ken ik. Sterker nog, ik denk niet dat ik herinneringen heb van mezelf waarin ik nog geen empathie kon ervaren. Het vermogen om mezelf in de schoenen van een ander te plaatsen en zijn / haar gevoelens en perspectief te begrijpen en te voelen was me al vroeg bekend. Dit kan leiden tot een gevoel van medeleven en begrip voor de ander, beschreef ik al eens eerder in een blog. Wat ik nog niet besefte destijds was dat mijn vermogen om empathie te ervaren ook de cognitieve mogelijkheid kon vergroten om schaamte te ervaren.
Het is eigenlijk heel simpel. Wanneer je in staat bent om jezelf te verplaatsen in de situatie of belevingswereld van een ander, dan wordt het ook makkelijker om jezelf te vergelijken met anderen of om vanuit hun perspectief naar jou te kijken. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat je vriendin je afgetrapte gympen fantastisch vindt, terwijl de zakenman in de winkel er misschien heel anders over denkt. Als je in staat bent om zijn perspectief te begrijpen, dan zul je hier gevoeliger voor zijn. Ik realiseerde me dit pas later, toen ik zo’n 7 à 8 jaar oud was en me druk maakte over wat ik moest zeggen toen mijn ouders vrienden op visite hadden en ik naar bed moest. Als ik welterusten zou zeggen, zou dat gek zijn, want zij gingen nog lang niet naar bed. Maar als ik hen veel plezier zou wensen, zou dat wellicht te wijsgerig overkomen voor een achtjarige.
En denk eens aan wanneer je iemand in het ziekenhuis bezoekt en je weet dat de operatie goed is gegaan. Zeg je dan ‘wat fijn!’? Want die ander is net opengesneden en heeft wellicht veel pijn. En als kind kon ik niet zomaar alles zeggen tegen de buurvrouw in het ziekenhuisbed. Mijn moeder had namelijk de eerste opmerkingen en vragen al gesteld, dus als ik haar zou herhalen, zou dat heel raar zijn. Goed opletten moest ik dus ook nog!
In de jaren daarna was ik voortdurend aan het vergelijken en oordelen, aan het bedenken wat ‘goed’ zou zijn. Ik had niet door dat deze manier van denken leidde tot gevoelens van schaamte, wanneer ik niet voldeed aan de verwachtingen of normen die ik dacht dat anderen van mij hadden. Het was gewoon een ‘normaal gevoel’ dat ik altijd had en het kenmerkte mijn leven: het nadenken, het zien van mezelf door de ogen van anderen, het proberen niet uit de bocht te vliegen, en het aftasten van wat gebruikelijk was.
Toen ik in 2011/2012 Brené Brown ontdekte, was ik net als de rest van de wereld onder de indruk van haar boodschap over kwetsbaarheid. Maar schaamte? Dat kende ik niet! Totdat ik haar hoorde zeggen dat wanneer empathie goed ontwikkeld is, je schaamteradar ook goed ontwikkeld is. Op dat moment viel er iets op zijn plaats. Mijn empathisch vermogen was namelijk enorm groot. Dus, als Brené Brown gelijk had, zou schaamte ook volop aanwezig moeten zijn in mijn leven. Maar waarom zag ik het dan niet?
Toch was er ergens iets in mij verschoven. Op een heel diep niveau begreep ik ineens dat wanneer een ander iets beleeft, deze beleving niet altijd de waarheid is. Er zijn mensen die bang kunnen zijn voor onschuldige kleine spinnetjes. Mensen die schrikken van het geluid van het luchtalarm dat op de eerste maandag van de maand afgaat. Voor hen zijn deze gevoelens echt. 100% waarheid. Empathisch gezien kan ik dat invoelen. Maar het maakt nog niet uit of je dood gaat aan een spinnenbeet of dat de oorlog is uitgebroken wanneer het alarm als test afgaat.
Ik was me bewust geworden van de ware realiteit, die onder mijn eigen ervaring in dat moment lag. De verbinding met anderen was echt, mijn angst in het gesprek iets verkeerds te zeggen was illusoir.
Of om het iets makkelijker te omschrijven; het was dat besef dat maakte dat wanneer ik in sociale situaties kwam, ik ineens doorhad dat de gevoelens van kwetsbaarheid die ik ervoer, voor mij wel echt voelden, maar dat er waarschijnlijk niets aan de hand was. De situatie was neutraal. Ook al kon ik dit destijds nog niet zo ervaren.
Iets in mij had echter wortel geschoten. En dat maakte dat ik wist dat er verbondenheid was, ook al voelde het voor mij alsof ik tegenover iemand stond. En dat ik veilig was, ook al sloeg mijn lijf op tilt. Het was alsof ik ineens ook vanuit een ander perspectief naar mezelf kon kijken.
Doordat ik op een nieuwe manier naar mezelf ging kijken ontdekte ik heel veel. Bijvoorbeeld dat ik vooral vrienden had die mijn ervaring in een situatie bekrachtigden. Door wie ik me begrepen voelde. Mensen met een ander gevoel in een bepaalde situatie vond ik raar, lastig of ‘ik kon er eigenlijk niets mee’. Maar eigenlijk hield ik mezelf daarmee klem in hetzelfde gedachtengoed, besefte ik me ineens. Het maakte dat ik heel anders naar mijn vriendschappen ging kijken en me afvroeg wat ik nodig had om me verder te ontwikkelen als mens. Want dat mijn oordeel over wat er gebeurde in een situatie niet altijd liefdevol was, zeker niet naar de ander, was me inmiddels wel duidelijk geworden.
Ik ontdekte de jaren na de oorspronkelijke ontdekking dat persoonlijke groei gaat over het ontdekken van wie we echt zijn en het omarmen van die waarheid, ook al is die soms lastig of ongemakkelijk. Het gaat erom onze eigen schaduwkanten te onderzoeken en te leren accepteren dat die erbij horen. Ik wilde altijd al van mezelf houden, maar nu begreep ik dat dit inclusief mijn imperfecties en rafelrandjes was. Hoe meer ik daadwerkelijk durfde te kijken naar wat er gebeurde in momenten van ongemak, momenten dat ik hoge eisen stelde aan mezelf of wanneer ik me gespannen en gestrest voelde, des te meer ik ontdekte dat ik op dat soort momenten dacht in termen van goed of slecht, van juist of fout, van vriendelijk of onvriendelijk. Van oké en niet oké.
Al mijn (lastige) gevoelens ontstonden omdat ik ergens gedachten over had.
Een f*cking breinscheet.
Meer was het eigenlijk niet.
Ik ging ook erkennen dat niet alleen ik, maar wij allemaal beïnvloed worden door deze duale gedachten, omdat ‘wat we goed en verkeerd vinden’ zo diep verankerd is in onze cultuur en maatschappij.
En ik leerde dat wanneer we daarmee dan willen stoppen, of ervan af willen komen, we steeds opnieuw in dezelfde valkuil stappen. Er ‘is’ namelijk niks te doen. Er is enkel te doorzien.
Omdat ik in die tijd ook theaterworkshops volgde, leerde ik naar mezelf kijken als speler op het toneel. Door mijn eigen gevoelens te observeren en te erkennen zonder ze te veroordelen, kon ik me bewust worden van de diepere lagen van mijn bewustzijn en mezelf openstellen voor nieuwe manieren van denken en zijn….
Hoe meer ik de nonduale aard van het leven verkende, hoe meer ik inzag dat al mijn ervaringen slechts tijdelijke verschijnselen waren die opkwamen en weer verdwenen binnen het grenzeloze veld van het bewustzijn. Als acteurs op het toneel. En wie er ook opkwam om ‘te spelen’, ik ‘was’ dat niet.
Dat zorgde ervoor dat ik mijn gevoelens, gedachten en ervaringen oordeellozer kon bekijken. Ik voelde meer verbondenheid met alles en iedereen, voorbij alle verschillen en oordelen.
Het leven werd steeds meer een prachtige dans van verschijnselen, waarin de mogelijkheid tot empathie niet is overgegaan, maar de wijze van bekijken wel. Compassievoller. Meer accepterend. En dat voelt warm, fijn en vrij.
En het is precies dit wat ik iedereen op aarde gun: dat we ons ware zelf mogen ontdekken als ordeelloos gewaarzijn. Niet om iets te veranderen. Maar om jezelf te omarmen zodat alles er mag zijn. Het gaat erom te leren om van jezelf te houden, zelfs als je niet altijd aan je eigen hoge verwachtingen kunt voldoen. Dus: wees nieuwsgierig, wees open en wees vriendelijk voor jezelf en anderen, en zie waar het je brengt op jouw eigen reis van persoonlijke groei.
En vind je dit alles nu mega interessant? Ben je al een tijdje hiermee op reis en wil je meer of is dit waar je ook anderen in wilt begeleiden? Zoek je een belichaamde, ervaringsgerichte manier om met deze materie aan de slag te gaan? Kijk dan eens bij ‘Theater van het Leven‘. Dat is mogelijk een heerlijk jaartraject voor jou.
