Ik denk dat we diep van binnen allemaal een verlangen hebben om dingen te begrijpen en op orde te brengen. We willen de wereld om ons heen niet alleen kennen, maar echt snappen. Ons brein streeft ernaar – als een soort onvermoeibare jager – alles wat hij tegenkomt te catalogiseren en alles aan elkaar te plakken in een poging de wereld te ordenen.
Je denkt er misschien niet over na, maar de voorbeelden zijn gigantisch. Hoe simpel ze ook lijken te zijn, zoals bijvoorbeeld onze unieke menselijke gave, om een verbale klank aan een object te koppelen. Laten we een willekeurig geluid nemen, laten we zeggen ‘ploink’, en dit associëren met een pen. Nadat ik dit geluid driemaal in de nabijheid van de pen heb geproduceerd en deze vervolgens aan jou overhandig, zal je na een minuut beseffen dat wanneer ik mijn hand uitstrek en ‘ploink’ zeg, ik waarschijnlijk de pen terugverlang. Als ik dan met een glimlach de pen achter mijn rug verberg en je vraag om mij te vertellen hoe een ‘ploink’ eruit ziet, is de kans groot dat je probeert om de pen zo nauwkeurig mogelijk te beschrijven. De lengte, de dikte, de kleur, de textuur, misschien zelfs het gewicht. Want in je geest heeft het geluid ‘ploink’ nu de vorm en de eigenschappen van de pen aangenomen.
Er is een connectie gecreëerd tussen het geluid en de kenmerken van de pen. In je brein is hierdoor een onzichtbare draad gevormd. Dit is de magie van taal, het vermogen om geluiden en symbolen te verbinden met objecten en ideeën, om zin en betekenis te weven uit de chaos van de wereld om ons heen. De theorie die dit alles beschrijft heet Relational Frame Theory (RFT). Het legt uit hoe jouw brein één grote chaos aan willekeurige dingen, geluiden etc is, die allemaal aan elkaar gerelateerd kunnen zijn. En dat je brein daar maar al te graag verbindingen van maakt.
De verbinding mag wat losser
In de wereld van therapie wordt vaak geprobeerd de knopen van niet-helpende verbindingen te ontwarren. We gaan de strijd aan, discussiëren over de waarheid ervan. We proberen de verhalen die ons hinderen te elimineren, te herschrijven, ze positiever te maken. We proberen onszelf steeds betere verhalen te vertellen in de hoop het negatieve te vergeten. We affirmeren erop los. Geloven in de kracht van positieve gedachtenkaartjes.
Maar het is een enorme taak om al je negatieve gedachten te proberen te veranderen of te neutraliseren. Wanneer je overweegt hoe talrijk de connecties in je geest zijn, hoe onmetelijk de hoeveelheid bruggetjes tussen gedachten, dan realiseer je je dat er meer te wissen is, dan er moleculen in het universum zijn. Het is een titanenwerk om al je belemmerende gedachten te proberen om te draaien of te neutraliseren. (alhoewel, als je niets beters te doen hebt met je leven, kun je het natuurlijk altijd proberen).
Verander je perspectief op je denkvermogen
Mijn intentie is dan ook niet om je van gedachten te laten veranderen, maar eerder om je perspectief op gedachten zelf te transformeren. Dit doe ik bijvoorbeeld in de opleiding Theater van het Leven vanuit twee invalshoeken: door te zien hoe fantastisch het is dat je brein alles aan elkaar kan knopen en dus altijd ook altijd een nieuwe oplossing vind als dit nodig is. En ten tweede, om niet alles wat ie bedenkt gelijk voor waar aan te nemen. Zo wordt je brein een waardevolle assistent waar je prima mee kunt samenwerken.
